İleri Düzey APT (Advanced Packaging Tool) Kullanımı

[LinuxMaster]

Merhabalar

Burada anlatılanlar ve örnekler bir fikir verme amacındadır.

Merhabalar

Telif Hakkı

Copyright © 2001, 2002, 2003, 2004 Gustavo Noronha Silva
This manual is free software; you may redistribute it and/or modify it under the terms of the GNU General Public License as published by the Free Software Foundation; either version 2, or (at your option) any later version.
This is distributed in the hope that it will be useful, but without any warranty; without even the implied warranty of merchantability or fitness for a particular purpose. See the GNU General Public License for more details.
A copy of the GNU General Public License is available as /usr/share/common-licenses/GPL in the Debian GNU/Linux distribution or on the World Wide Web at the GNU General Public Licence. You can also obtain it by writing to the Free Software Foundation, Inc., 59 Temple Place - Suite 330, Boston, MA 02111-1307, USA.

KAYNAK:

APT NASIL
1.8.3 - Aralık 2002

Gustavo Noronha Silva kov@debian.org
Çeviri: Murat Demirten murat@debian.org
Düzenleyen(Yeniden Ele Alan) :M.Aydemir [www.maydmr@hotmail.com] (LinuxMaster)

___________________________________________________________________________________________________

APT HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Bölüm 1 - Başlarken

Önce .tar.gz vardı. Kullanıcılar GNU/Linux sistemlerinde kullandıkları her programı derlemek zorundaydılar. Debian geliştirimi sırasında, kurulu paketlerin yönetimini sağlayacak bir sistemin zorunluluğu hemen görüldü. Bu amaçla geliştirilen sisteme dpkg adı verildi. Sonuçta GNU/Linux dünyası, RedHat'in kendi paket yönetim sistemini geliştirmesinden biraz önce, dpkg ile tanıştı.
Hemen ardından GNU/Linux sisteminin geliştiricilerinin kafasında yeni bir ikilem oluştu. Paketlerin hızlı, pratik ve verimli bir yöntemle kurulabilmesini, paket bağımlılıkları yönetimi ve paket güncellemeleri sırasında konfigürasyon dosyalarının güncellenmesini sağlayacak bir araca ihtiyaç vardı. Gene Debian projesi kapsamında ilk ürün ortaya çıktı: APT (Advanced Packaging Tool). Apt daha sonra Connectiva tarafından rpm paketler ile kullanılmak üzere port edildi ve bazı dağıtımlar tarafından da kullanılmaya başlandı.
Bu dokümanda Connectiva APT portu olan apt-rpm'den bahsedilmemekle birlikte, dokümana eklenti amacıyla bu konuda da bir şeyler gönderebilirsiniz.

Bölüm 2 - Temel Konfigürasyon

2.1 /etc/apt/sources.list dosyası

APT paketlerin bulunduğu kaynaklara nasıl erişebileceğinin bilgisini /etc/apt/sources.list dosyasında saklar.

Dosya içindeki girdilerin biçimi aşağıdaki gibidir:
     

Kod Seç Genişlet

deb http://host/debian sürüm bölüm1 bölüm2 bölüm3
deb-src http://host/debian distribution section1 section2 section3

Elbette yukarıda verdiğimiz örnek kullanılabilir değildir. Her satırın ilk kelimesi mutlaka deb veya deb-src olmak zorundadır. Bu ifadeler arşivin tipini belirler: derlenmiş ve kullanıma hazır duruma getirilmiş, binary paketler (deb) veya programın asıl kaynak kodu + Debian paketi için yapılan eklentilerden oluşan halini içeren paketler (deb-src).

Öntanımlı Debian sources.list dosyasının biçimi genellikle aşağıdaki gibi olacaktır:
     

Kod Seç Genişlet

# See sources.list(5) for more information, especialy
     # Remember that you can only use http, ftp or file URIs
     # CDROMs are managed through the apt-cdrom tool.
     deb http://http.us.debian.org/debian stable main contrib non-free
     deb http://non-us.debian.org/debian-non-US stable/non-US main contrib non-free
     deb http://security.debian.org stable/updates main contrib non-free
     
     

Kod Seç Genişlet

# Uncomment if you want the apt-get source function to work
     #deb-src http://http.us.debian.org/debian stable main contrib non-free
     #deb-src http://non-us.debian.org/debian-non-US stable/non-US main contrib non-free

En temel Debian kurulumu için ihtiyaç duyulan satırlar bunlardır. Birinci deb satırı resmi Debian arşivini gösterirken, ikincisi non-US arşivini ve üçüncüsü ise Debian güvenlik güncellemelerini içeren arşivi göstermektedir.

Sondaki iki satır yorum haline getirilmiş olup (satır başındaki `#' karakteri ile) apt-get tarafından yoksayılmaktadır. Buradaki deb-src satırları Debian kaynak paketlerini göstermektedirler. Eğer sıklıkla program kaynak kodlarını test veya yeniden derleme amaçlı olarak indiriyorsanız satırları aktif hale getirmelisiniz.

/etc/apt/sources.list dosyası çeşitli tiplerde satırlar içerebilir. APT uygulaması http, ftp, file (yerel dosyalar, örneğin bağlı durumdaki bir ISO9660 dosya sistemi) ve ssh arşiv tiplerini tanıyabilmektedir.

/etc/apt/sources.list dosyasında değişiklik yaptıktan sonra apt-get update komutunu çalıştırmayı unutmayınız. Bu komutla APT'nin dosyada belirtmiş olduğunuz arşivlerdeki güncel paket listesini edinmesini sağlamış olursunuz.

2.2 APT'nin yerel olarak kullanımı

Bazen APT tarafından kurulmasını istediğiniz onlarca paketiniz olabilir. Bunların hepsini birden sisteminizdeki kopyasından kurulumunu isterseniz aşağıdaki adımları izlemelisiniz.

Öncelikle bir dizin yaratıp içerisinde sizdeki .deb paketlerini atınız. Örnek olarak:
     # mkdir /root/debs
Paketlerin control dosyalarında belirtilen tanımlamalarının üzerine kendi tanımlamalarınızı override dosyası kullanarak yapabilirsiniz. Bu dosya içerisinde paketle birlikte gelen bazı seçenekleri aşağıdaki gibi tanımlayabilirsiniz:
     paket öncelik bölüm
paket, paketin ismini belirtir; öncelik değeri sırasıyla düşük, orta ve yüksek anlamında low, medium ve high olabilir; bölüm ise paketin ait olduğu bölümü gösterir. Dosya adının mutlaka böyle olması gerekmez, başka bir dosya kullanıp dpkg-scanpackages'a parametre olarak verebilirsiniz. Eğer bir override dosyası yazmak istemiyorsanız dpkg-scanpackages programını çağırırken /dev/null'u kullanabilirsiniz.

Halen /root dizini içerisindeyken aşağıdaki komutu çalıştırın:
     

Kod Seç Genişlet

# dpkg-scanpackages debs dosya | gzip > debs/Packages.gz

Yukarıdaki satırda dosya olarak girilen dosya, override dosyasıdır. Bu komut APT tarafından kullanılmak üzere, paketler hakkında çeşitli bilgiler içeren Packages.gz dosyasını üretir. Paketleri kullanmak için son olarak aşağıdaki satırı sources.list dosyanıza ekleyin:
   
deb file:/root debs/

Bu eklentiden sonra artık APT uygulamasını yeni arşivinizle birlikte kullanabilirsiniz. Ayrıca isterseniz kaynak paketler için de yerel bir arşiv oluşturabilirsiniz. Bunun için izlemeniz gereken yol yukarıdaki ile hemen hemen aynıdır. Dikkat etmeniz gereken nokta, .orig.tar.gz, .dsc ve .diff.gz dosyalarını da dizin içerisine kopyalamanız ve Packages.gz dosyası yerine Sources.gz dosyasını oluşturmanız gerektiğidir.

Kullanacağınız program ise dpkg-scansources olacaktır. Örnek:
     

Kod Seç Genişlet

# dpkg-scansources debs | gzip > debs/Sources.gz

Dikkat ettiyseniz dpkg-scansources uygulaması parametre olarak bir override dosyasına ihtiyaç duymamaktadır. sources.list dosyanıza eklemeniz gereken satır ise aşağıdadır:
   

Kod Seç Genişlet

deb-src file:/root debs/

Kod Seç Genişlet

2.3 sources.list dosyası için en iyi yansıya karar verme: netselect, netselect-apt

Yeni Debian kullanıcılarının kararsız oldukları noktalardan biri sources.list dosyasına hangi Debian yansısını eklemeleri gerektiğidir. En iyi yansıya karar vermek için pek çok yöntem mevcuttur. Deneyimli kullanıcılar bir betik programı yazarak yansılar ile aradaki iletişim hızını ölçebilirler. Bu işi sizin için büyük ölçüde yapacak bir program mevcuttur: netselect.
netselect programını bildiğimiz yöntemle kuralım:
   

Kod Seç Genişlet

  # apt-get install netselect
Parametre vermeden programı çalıştırdığımızda bir yardım sayfası gözükecektir. Programı birbirinden boşluk karakteri ile ayrılmış yansı adresleriyle çalıştırırsanız geriye bir skor ve yansı adresi döndürecektir. Buradaki değer yaklaşık olarak ping zamanını, ve ilgili yansıya kaç adımda ulaşılabilindiği bilgisiyle hesaplanmıştır. Eğer parametre olarak verdiğiniz tüm yansılara ait skorları görmek isterseniz programı -vv seçeneği ile çalıştırabilirsiniz.

Örnek:
   

Kod Seç Genişlet

# netselect ftp.debian.org http.us.debian.org ftp.at.debian.org download.unesp.br ftp.debian.org.br
       365 ftp.debian.org.br
     
Bu çıktının anlamı, netselect programına parametre olarak verdiğimiz yansılar arasından en uygununun ftp.debian.org.br olduğu ve bu yansı için elde edilen skor değerinin 365 olduğudur. (Bu değer herkes için farklı olacaktır!).
Şimdi netselect tarafından en hızlı olarak belirtilen yansıyı /etc/apt/sources.list dosyanıza (bkz. /etc/apt/sources.list dosyası, Kısım 2.1) ekleyebilir ve ardından Paketlerin yönetimi, Bölüm 3 kısmındaki yönergeleri takip edebilirsiniz.

Not: Debian tam yansı listesine http://www.debian.org/mirror/mirrors_full adresinden erişebilirsiniz.

0.3 versiyonundan itibaren netselect paketi netselect-apt betiğini de içermektedir. Bu betik yukarıdaki işlemleri otomatik olarak yapmaktadır. Dağıtım olarak ne kullanmak istediğinizi belirtmeniz durumunda (öntanımlı olarak stable - kararlı) yansılar arasından sizin için en iyileri seçilecek ve bu karar doğrultusunda sources.list dosyanız oluşturulacaktır.

Aşağıdaki örnek kullanım ile kararlı dağıtım için bir sources.list dosyası üretilmektedir:
   

Kod Seç Genişlet

# ls sources.list
     ls: sources.list: Böyle bir dosya ya da dizin yok
     # netselect-apt stable
     (...) Bir miktar bekliyoruz
     # ls -l sources.list
     sources.list
     #
Unutmayın: sources.list dosyası bulunduğunuz dizin altında oluşturulacaktır. Bu dosyayı kullanmak istiyorsanız /etc/apt dizini altına taşımalısınız.

Ardından Paketlerin yönetimi, Bölüm 3 kısmındaki yönergeleri izleyebilirsiniz.

Kod Seç Genişlet

2.4 sources.list dosyasına CD-ROM ekleme

Eğer paketlerin kurulumu veya güncellemesi için halihazırda elinizde bulunan bir CD-ROM'u kullanmak istiyorsanız bunu sources.list dosyanıza eklemelisiniz. Bunun için CD-ROM'u takıp apt-cdrom programını örnekteki gibi çalıştırın:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-cdrom add
CD-ROM bağlanacak ve eğer geçerli bir Debian CD'si ise üzerindeki paketlere ait bilgiler okunacaktır. Eğer CD-ROM ayarlamalarınız biraz standart dışı ise aşağıdaki seçenekleri de kullanabilirsiniz:
     -h           - program yardımı
     -d dizin     - CD-ROM bağlama noktası
     -r           - Tanınmış bir CD-ROM'u yeniden adlandır
     -m           - Bağlama işlemini gerçekleştirme
     -f           - Hızlı mod, paket dosyalarını kontrol etme
Örneğin:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-cdrom -d /home/kov/mycdrom add
Ayrıca sources.list dosyanıza eklemeden CD-ROM'u tanıma işlemini yapabilirsiniz:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-cdrom ident

Not: Bu program CD-ROM aygıtınıza ait ayarların /etc/fstab dosyasında düzgün olarak yapılmış olduğu durumda çalışacaktır.
Bölüm 3 - Paketlerin yönetimi

3.1 Paket listesini güncelleme

Paket yönetim sistemi kurulu paketler, kurulu olmayan paketler, kurulabilir paketler vb. hakkında bilgileri kendi özel veritabanında tutmaktadır. apt-get programı bu veritabanını kullanarak istenilen paketin nasıl kurulacağını, başka hangi paketlerin daha kurulması gerektiğini öğrenir.

Bu listeyi güncellemek için apt-get update komutunu kullanmalısınız. Bu komut /etc/apt/sources.list dosyanıza bakar ve belirtilen arşivlerden güncel paket listesini indirir; ayrıntılı bilgi için bkz. /etc/apt/sources.list dosyası, Kısım 2.1.
Paket güncellemeri ve güvenlikle ilgili güncellemelerden sizin ve sisteminizin haberdar olabilmesi için bu komutu düzenli aralıklarla çalıştırmakta fayda vardır.

3.2 Paket kurma

Sonunda sabırsızlıkla beklediğiniz bölüme geldik! Artık sources.list dosyanız hazır ve paket listeniz güncel durumda. Tek yapmanız gereken kuracağınız paketi belirtmek. Örneğin:
    # apt-get install xchat
APT hemen kendi veritabanını tarayarak bu paketin en son versiyonunu bulacak ve sources.list dosyanızda belirtilen arşivden indirmeye başlayacaktır. Bu paketin başka paketlere de bağımlı olması durumunda - ki örneğimizde de öyle - aynı adımları bağımlılık yaratan paketler için de yapacaktır. Aşağıdaki örneğe bakınız:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-get install nautilus
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following extra packages will be installed:
       bonobo libmedusa0 libnautilus0
     The following NEW packages will be installed:
       bonobo libmedusa0 libnautilus0 nautilus
     0 packages upgraded, 4 newly installed, 0 to remove and 1  not upgraded.
     Need to get 8329kB of archives. After unpacking 17.2MB will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]

Nautilus paketi bazı kütüphane paketlerine bağımlı durumdadır. Eğer bağımlılık yaratan paketleri de komutumuza eklemiş olsaydık APT devam etmek istiyor musunuz? sorusunu sormayacak ve hemen paketleri indirmeye başlayacaktı.

Bunun anlamı APT'nin sadece komut satırında belirtilmeyen ancak gereken paketleri de kurmak istediği zaman onay isteyeceğidir.

Aşağıdaki apt-get seçenekleri işinize yarayabilir:
     -h  Yardım ekranı.
     -d  Sadece indir , kurulumu yapma
     -f  Bütünlük kontrolü başarısız olsa da devam etmeye çalış
     -s  Hiçbir eylem yapma, sadece olayı simüle et
     -y  Tüm sorulara Evet cevabı verdiğimi farzet
     -u  İşlem sonucunda güncellenecek olan paketleri listele

Birden fazla paket kurulmak üzere tek satırda seçim yapılabilir. Gerekli paketler indirilir ve /var/cache/apt/archives dizini altına ilerideki kurulumlarda da kullanılmak üzere kaydedilir.

Aynı komut satırında kaldırılmasını istediğiniz paketleri de belirtebilirsiniz. Bunun için kaldırmak istediğiniz paketin ismini sonuna bir '-' karakteri ekleyerek yazmanız yeterli:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get install nautilus gnome-panel-       
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following extra packages will be installed:
       bonobo libmedusa0 libnautilus0
     The following packages will be REMOVED:
       gnome-applets gnome-panel gnome-panel-data gnome-session
     The following NEW packages will be installed:
       bonobo libmedusa0 libnautilus0 nautilus
     0 packages upgraded, 4 newly installed, 4 to remove and 1  not upgraded.
     Need to get 8329kB of archives. After unpacking 2594kB will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]

Eğer herhangi bir şekilde kurulu bir paketin dosyalarına zarar verdiyseniz veya sadece kurulu bir paketin yeniden indirilip tekrar kurulmasını istiyorsanız --reinstall seçeneğini örnekteki gibi kullanmalısınız.
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get --reinstall install gdm
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     0 packages upgraded, 0 newly installed, 1 reinstalled, 0 to remove and 1  not upgraded.
     Need to get 0B/182kB of archives. After unpacking 0B will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]

Bu yardım belgesinin yazımında APT versiyonu 0.5.3 idi. Eğer sisteminizde bu veya daha üst versiyon APT varsa ek bazı fonksiyonlara sahipsiniz: paketleri belirli bir dağıtım arşivinden apt-get install paket/dağıtım komutu ile kurabilir veya apt-get install paket=versiyon komutu ile spesifik bir versiyonunu kurabilirsiniz.

Örneğin:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get install nautilus/unstable
komutu siz `stable' dağıtımla çalışıyor olsanız bile nautilus paketini `unstable' dağıtımından kuracaktır. Dağıtım alanı için kabul edilen değerler stable, testing, ve unstable'dır.

Hedef dağıtım seçerken -t anahtarını da kullanabilirsiniz, bu durumda apt-get bağımlılıkları bu dağıtıma göre düzenleyecektir.

ÖNEMLİ: `unstable' dağıtım yeni Debian paketlerinin upload edildiği yerdir. Çok sık güncellen bu arşiv yeni başlayanlar veya sisteminde kararlılık arayanlar tarafından kullanılmamalıdır.
`testing' dağıtımı `unstable' dağıtımdan kararlılık anlamında çok daha iyidir, ancak kritik sistemlerde mutlaka kararlı dağıtım kullanılmalıdır.

3.3 Paket kaldırma

Bir paketi artık kullanmak istemiyorsanız APT ile sisteminizden paketi kaldırabilirsiniz. Bunun için apt-get remove package komutunu vermeniz yeterli olacaktır. Örneğin:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get remove gnome-panel
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following packages will be REMOVED:
       gnome-applets gnome-panel gnome-panel-data gnome-session
     0 packages upgraded, 0 newly installed, 4 to remove and 1  not upgraded.
     Need to get 0B of archives. After unpacking 14.6MB will be freed.
     Do you want to continue? [Y/n]

Yukarıda da görüldüğü üzere APT kaldırılan pakete bağımlı olan paketler üzerinde de işlem yapmaktadır. Yukarıdaki soruyu onayladığınızda listelenen tüm paketler kaldırılacaktır. APT kullanarak bir paketi, o pakete bağımlı olan diğer paketleri kaldırmadan kaldırmanın bir yolu yoktur.

apt-get'in yukarıdaki gibi çalıştırılması sonrasında listelenen paketler sistemden kaldırılacak ancak paketlere ait konfigürasyon dosyaları -eğer varsa- sistemde kalacaktır. Konfigürasyon dosyaları ile birlikte paketleri tamamen kaldırmak için aşağıdaki komutu çalıştırın:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-get --purge remove gnome-panel
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following packages will be REMOVED:
       gnome-applets* gnome-panel* gnome-panel-data* gnome-session*
     0 packages upgraded, 0 newly installed, 4 to remove and 1  not upgraded.
     Need to get 0B of archives. After unpacking 14.6MB will be freed.
     Do you want to continue? [Y/n]

Burada isminden sonra '*' karakteri olan paketlere ait konfigürasyon dosyalarının da kaldırılacağını anlıyoruz.
Kurulum install yönteminde olduğu gibi kaldırma remove işleminde de aynı satırda kurmak istediğiniz paketleri belirtebilirsiniz. Bunun için kurulmasını istediğiniz paketin sonuna '+' karakteri eklemeniz gereklidir.
   

Kod Seç Genişlet

# apt-get --purge remove gnome-panel nautilus+
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following extra packages will be installed:
       bonobo libmedusa0 libnautilus0 nautilus
     The following packages will be REMOVED:
       gnome-applets* gnome-panel* gnome-panel-data* gnome-session*
     The following NEW packages will be installed:
       bonobo libmedusa0 libnautilus0 nautilus
     0 packages upgraded, 4 newly installed, 4 to remove and 1  not upgraded.
     Need to get 8329kB of archives. After unpacking 2594kB will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]

apt-get burada kaldırma işleminin yanı sıra kurulmasını istediğimiz paketi ve gerektirdiği diğer paketlerle birlikte listeler.

3.4 Paket güncelleme

Paket güncellemeleri APT'nin çok başarılı olduğu bir işlemdir. Tek bir apt-get upgrade komutu ile tüm paketlerin güncellenmesi sağlanabilmektedir. Bu komutu, sisteminizdeki paketleri kullandığınız dağıtımdaki programların güncel sürümlerine yükseltmek veya tümüyle yeni bir Debian sürümüne yükseltme yapmak amacıyla kullanabilirsiniz. Dağıtım yükseltmeleri için önerilen yol apt-get dist-upgrade kullanılmasıdır;; ayrıntılar için Yeni bir sürüme güncelleme, Kısım 3.5 kısmına bakınız.
Komutun -u seçeneği ile çalıştırılması oldukça yararlıdır. Bu seçeneğin kullanımıyla APT güncellenecek paketleri listeler. APT paketlerin en son versiyonlarını indirecek ve gereken sırada kurulumu gerçekleştirecektir. Böylesi bir güncelleme yapmadan önce apt-get update komutu ile paket listenizi de güncellemeniz önemlidir. Aşağıdaki örneğe bakalım:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get -u upgrade
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following packages have been kept back
       cpp gcc lilo
     The following packages will be upgraded
       adduser ae apt autoconf debhelper dpkg-dev esound esound-common ftp indent
       ipchains isapnptools libaudiofile-dev libaudiofile0 libesd0 libesd0-dev
       libgtk1.2 libgtk1.2-dev liblockfile1 libnewt0 liborbit-dev liborbit0
       libstdc++2.10-glibc2.2 libtiff3g libtiff3g-dev modconf orbit procps psmisc
     29 packages upgraded, 0 newly installed, 0 to remove and 3 not upgraded.
     Need to get 5055B/5055kB of archives. After unpacking 1161kB will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]

İşlem oldukça basittir. İlk bir kaç satırda apt-get bazı programların sistemde tutulmaya devam edileceğini kept back söylemektedir. Bunun anlamı, listelenen programların yeni versiyonları olmasına rağmen herhangi bir nedenden ötürü sisteminize kurulamayacak olmasıdır. Büyük olasılıkla ilgili paketler, paket listenizde yer almayan paketlerin veya paket versiyonlarının kurulmasını gerektirmekte, bu işlem yapılamayacağı için de paketler güncellenmemektedir. İkinci olası neden, paketin yeni versiyonunun sisteminizde daha önce olmayan yeni bir pakete bağımlı olmadır.

Birinci senaryo için kesin bir çözüm yoktur. İkinci durumda problem yaratan paketi apt-get install komutu ile kurarak sorunu çözebilirsiniz. Daha temiz bir yöntem ise dist-upgrade kullanmaktır, bu sayede sistemde daha önce olmayan yeni paketler de kurulacaktır, bkz. Yeni bir sürüme güncelleme, Kısım 3.5.

3.5 Yeni bir sürüme güncelleme

APT'nin bu özelliği sayesinde bir defada tüm sisteminizi yeni bir Debian sürümüne ister internet üzerinden isterse varolan bir CD üzerinden yükseltebilirsiniz.

Ayrıca bu yöntem kurulu paketler arasındaki paket bağımlılıklarında değişmeler olduğunda da kullanılır. apt-get upgrade ile yapılan güncellemelerde bu tür paketlere dokunulmaz.
Örnek olarak, Debian 0 sürümünü kullandığınızı düşünün, ve 3. sürümü içeren bir CD edinmiş olun. APT'yi kullanarak sisteminizi bu CD üzerinden yeni sürüme güncelleyebilirsiniz. Bunu yapmak için öncelikle apt-cdrom ile (bkz. sources.list dosyasına CD-ROM ekleme, Kısım
2.4) ile CD'yi /etc/apt/sources.list dosyanıza ekleyin ve ardından apt-get dist-upgrade komutunu çalıştırın.
Unutmayın, APT her zaman paketin güncel versiyonunu arar. Eğer /etc/apt/sources.list dosyanızda belirtilen arşivlerde bir paketin CD üzerindekinden daha yeni bir versiyonu var ise güncelleme sırasında bu versiyon kullanılacaktır.

Paket güncelleme, Kısım 3.4 kısmındaki örneğimizde bazı paketlerin güncelleme sırasında korunduğunu kept back görmüştük. Bu problemi şimdi dist-upgrade ile çözebiliriz:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get -u dist-upgrade
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     Calculating Upgrade... Done
     The following NEW packages will be installed:
       cpp-2.95 cron exim gcc-2.95 libident libopenldap-runtime libopenldap1
       libpcre2 logrotate mailx
     The following packages have been kept back
       lilo
     The following packages will be upgraded
       adduser ae apt autoconf cpp debhelper dpkg-dev esound esound-common ftp gcc
       indent ipchains isapnptools libaudiofile-dev libaudiofile0 libesd0
       libesd0-dev libgtk1.2 libgtk1.2-dev liblockfile1 libnewt0 liborbit-dev
       liborbit0 libstdc++2.10-glibc2.2 libtiff3g libtiff3g-dev modconf orbit
       procps psmisc
     31 packages upgraded, 10 newly installed, 0 to remove and 1 not upgraded.
     Need to get 0B/7098kB of archives. After unpacking 3118kB will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]

Görüldüğü gibi paketler hem güncellenecek hem de yeni bağımlılıklar için yeni paketler de kurulacaktır. Ancak lilo paketi halen sistemde korunmaya devam etmektedir kept back. Muhtemelen bağımlılık dışında daha ciddi bir problemi vardır. Problemin ne olduğunu aşağıdaki komutla görebiliriz:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get -u install lilo
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following extra packages will be installed:
       cron debconf exim libident libopenldap-runtime libopenldap1 libpcre2
       logrotate mailx
     The following packages will be REMOVED:
       debconf-tiny
     The following NEW packages will be installed:
       cron debconf exim libident libopenldap-runtime libopenldap1 libpcre2
       logrotate mailx
     The following packages will be upgraded
       lilo
     1 packages upgraded, 9 newly installed, 1 to remove and 31 not upgraded.
     Need to get 225kB/1179kB of archives. After unpacking 2659kB will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]

Yukarıdaki belirtildiği üzere, lilo paketi debconf-tiny paketi ile çakışmaktadır. Bunun anlamı, debconf-tiny paketi kaldırılmadan lilo paketinin yüklenemeyeceği ve güncellenemeyeceğidir.
Korunan veya kaldırılan paketlerle ilgili daha detaylı bilgi almak için komutu aşağıdaki gibi kullanabilirsiniz:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get -o Debug::pkgProblemResolver=yes dist-upgrade
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     Calculating Upgrade... Starting
     Starting 2
     Investigating python1.5
     Package python1.5 has broken dep on python1.5-base
       Considering python1.5-base 0 as a solution to python1.5 0
       Holding Back python1.5 rather than change python1.5-base
     Investigating python1.5-dev
     Package python1.5-dev has broken dep on python1.5
       Considering python1.5 0 as a solution to python1.5-dev 0
       Holding Back python1.5-dev rather than change python1.5
      Try to Re-Instate python1.5-dev
     Done
     Done
     The following packages have been kept back
       gs python1.5-dev
     0 packages upgraded, 0 newly installed, 0 to remove and 2  not upgraded.
Burada açıkça görüldüğü gibi python1.5-dev paketi kurulamayacaktır çünkü python1.5 paketine bağımlıdır. python1.5 kurulamadığı için python1.5-dev paketi de kurulamamaktadır.

3.6 Kullanılmayan paket dosyalarını temizleme: apt-get clean ve autoclean

Bir paket kuracağınız zaman APT gerekli dosyaları /etc/apt/sources.list dosyanızda belirtilen host'lardan alır ve yerel bir dizin (/var/cache/apt/archives/) altında saklar. Ardından kurulumu buradaki dosyalar üzerinden gerçekleştirir, bkz. Paket kurma, Kısım 3.2.
Zamanla dosyaların tutulduğu yerel dizinin boyutları artmaya ve gereksiz yer kaplamaya başlar.

APT bu dizini temizlemek için bir takım fonksiyonlara sahiptir: apt-get'in clean ve autoclean seçenekleri.

apt-get clean lock dosyaları haricinde /var/cache/apt/archives/ ve /var/cache/apt/archives/partial/ dizinlerindeki tüm dosyları siler. Sonuç olarak, eğer bir paketi yeniden kurmak isterseniz (--reinstall) APT gerekli dosyalara artık sahip olmadığından, yeninden indirecektir.
apt-get autoclean ise sadece artık indirilmesi mümkün olmayan dosyaları siler.

Aşağıdaki örnek apt-get autoclean özelliğinin nasıl çalıştığını gösteriyor:
   

Kod Seç Genişlet

# ls /var/cache/apt/archives/logrotate* /var/cache/apt/archives/gpm*
     logrotate_3.5.9-7_i386.deb
     logrotate_3.5.9-8_i386.deb
     gpm_1.19.6-11_i386.deb
/var/cache/apt/archives altında logrotate paketi için 2 dosya ve gpm paketi için de bir 1 dosya bulunmaktadır.
   

Kod Seç Genişlet

# apt-show-versions -p logrotate
     logrotate/stable uptodate 3.5.9-8
     # apt-show-versions -p gpm
     gpm/stable upgradeable from 1.19.6-11 to 1.19.6-12
apt-show-versions çıktısına baktığımızda logrotate_3.5.9-8_i386.deb dosyasının logrotate paketi için güncel versiyon olduğunu görüyoruz. Bu durumda logrotate_3.5.9-7_i386.deb dosyası hiç bir işe yaramamaktadır. Ayrıca gpm_1.19.6-11_i386.deb dosyası da, indirilebilecek daha güncel bir versiyonu olduğu için işe yaramamaktadır.
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get autoclean
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     Del gpm 1.19.6-11 [145kB]
     Del logrotate 3.5.9-7 [26.5kB]

Sonuçta, apt-get autoclean ile sadece eski ve işe yaramayacak dosyaların kaldırılmasını sağlamış olduk, bkz. Sadece belirli bir Debian versiyonuna sahip paketleri güncelleme, Kısım 3.9.

3.7 APT ile dselect kullanımı

dselect, kurulum için Debian paketleri seçebileceğiniz bir programdır. Kullanımı oldukça karışık ve zor olduğundan yeni kullanıcılar bazen program içerisinde yönlerini kaybedebilirler.
dselect'in özelliklerinden biri, Debian paketlerinin "şiddetle önerilen" ve "tavsiye edilen" paketlere ait bilgilerini işleyebilmesidir ("recommending" ve "suggesting"). Programı çalıştırmak için root iken dselect komutunu verin. Erişim yöntemleri menüsünden 'apt' seçimini yapın. Mutlaka gerekli olmamakla birlikte, eğer bir CDROM kullanmıyor ve paket indirmek istiyorsanız erişim yöntemi olarak 'apt' kullanmalısınız.
dselect kullanımı hakkında ayrıntılı bilgi almak isterseniz dselect dokümantasyonunun bulunduğu http://www.debian.org/doc/ddp adresini ziyaret edebilirsiniz.
dselect ile seçimlerinizi yaptıktan sonra, aşağıdaki komutu çalıştırın:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-get -u dselect-upgrade
Örnek:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get -u dselect-upgrade
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following packages will be REMOVED:
       lbxproxy
     The following NEW packages will be installed:
       bonobo console-tools-libs cpp-3.0 enscript expat fingerd gcc-3.0
       gcc-3.0-base icepref klogd libdigest-md5-perl libfnlib0 libft-perl
       libgc5-dev libgcc300 libhtml-clean-perl libltdl0-dev libsasl-modules
       libstdc++3.0 metamail nethack proftpd-doc psfontmgr python-newt talk tidy
       util-linux-locales vacation xbill xplanet-images
     The following packages will be upgraded
       debian-policy
     1 packages upgraded, 30 newly installed, 1 to remove and 0  not upgraded.
     Need to get 7140kB of archives. After unpacking 16.3MB will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]
Şimdi bu ekran çıktısını aynı sistemdeki apt-get dist-upgrade çıktısı ile karşılaştıralım:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get -u dist-upgrade   
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     Calculating Upgrade... Done
     The following packages will be upgraded
       debian-policy
     1 packages upgraded, 0 newly installed, 0 to remove and 0  not upgraded.
     Need to get 421kB of archives. After unpacking 25.6kB will be freed.
     Do you want to continue? [Y/n]
Görüldüğü gibi dselect ile yapılan güncellemede yukarıdaki listede olmayan paketler de yüklenmek üzere seçilmiştir. Çünkü güncellenecek olan paketlerin "şiddetle önerilen" ve "tavsiye edilen" paketler alanları da incelenmiş, bu paketler listeye dahil edilmiştir. Dselect APT ile birlikte kullanıldığında oldukça güçlü bir araçtır.

3.8 Karışık bir sistem nasıl kurulur?

Kullanıcılar sıklıkla testing dağıtımını da kullanırlar, çünkü testing dağıtımı, kararsız dağıtımdan çok daha kararlı bir yapıya sahiptir ve kullanılabilir durumdadır. Bazı kullanıcılar ise sistemlerindeki bazı paketlerin son versiyonlarını kullanmak isterler. Bu durumda testing/unstable karışımı bir sistem oluşabilir. Gene aynı şekilde başka nedenlerden ötürü stable/testing karışımı bir dağıtım da oluşturulabilir.

Bunu yapabilmek için aşağıdaki satırı /etc/apt/apt.conf dosyanıza ekleyin:
     APT::Default-Release "testing";
Ardından, unstable dağıtımdan bir paket yüklemek istediğinizde -t seçeneğini kullanın:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-get -t unstable install paket_adı
Kullanacağınız her bir dağıtım için /etc/apt/sources.list dosyasına gerekli kayıtları girmelisiniz. Bu örnekte dosyada unstable ve testing dağıtımı için gerekli kayıtlar olmalıdır. Bu kayıtlar olmadan APT, ilgili dağıtımdaki bir pakete ait bilgiye sahip olamaz.

3.9 Sadece belirli bir Debian versiyonuna sahip paketleri güncelleme

apt-show-versions programı, karışık bir sistem kullanan kullanıcıların sistemlerini güncellemelerinde daha güvenli bir ortam sunar. Örneğin aşağıdaki gibi sadece sisteminizdeki unstable paketleri güncelleyebilirsiniz:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get install `apt-show-versions -u -b | grep unstable`

3.10 Belirli bir versiyona sahip paketlerin kurulu olarak kalmasını sağlama (ileri düzey)

Bazen çeşitli nedenlerden ötürü bir paketin mutlaka belirli bir versiyonu ile çalışmanız gerekebilir. Güncelleme yaptığınızda ise paket yeni versiyonu ile değiştirileceğinden sorun çıkacaktır. Örneğin sisteminizi Debian 3.0 sürümüne güncellemiş fakat belirli bir paketin Debian 2.2 sürümündeki halini kullanmaya devam etmek istiyor olabilirsiniz. Bu problemi çözmek için paketlerinizi "pin"leyebilirsiniz.

Bu özelliği kullanmak oldukça kolaydır, tek yapmanız gereken /etc/apt/preferences dosyasını düzenlemekten ibaret.
Dosyanın formatı şu şekildedir:
   

Kod Seç Genişlet

Package: <paket_adı>
     Pin: <pin tanımlaması>
     Pin-Priority: <pin önceliği>
Örnek olarak, sylpheed paketinin 0.4.99 versiyonunu korumak isterseniz aşağıdaki kayıtı buraya ekleyebilirsiniz:
     

Kod Seç Genişlet

Package: sylpheed
     Pin: version 0.4.99*
Buradaki * kullanımına dikkat! Bu karakter ile girdiğimiz pin değerinin tüm 0.4.99 ile başlayan versiyonlar için geçerli olduğunu belirtebiliyoruz. Bu sayede program versiyonunun yanı sıra paketin Debian paket versiyonunun değişmesi durumunda da koyduğunuz kurallar geçerli olur, örneğin 0.4.99-1 versiyonu ile 0.4.99-10 versiyonu.
Pin-Priority alanı seçime bağlıdır, girilmediği takdirde öntanımlı değeri 989'dur.

Şimdi de pin önceliklerinin nasıl çalıştığına bakalım. 0 değerinden daha küçük bir önceliğin anlamı paketin hiç bir zaman kurulamayacağıdır. 0 ile 100 arasındaki öncelikler paketin kurulmadığını ve erişilebilir yeni versiyonu olmadığını belirtir. 100 öncelik değeri kurulu olan pakete tanımlanır, paketin kurulu versiyonu yeni bir versiyon ile değiştirilebilir, fakat yeni versiyonun 100'den daha büyük bir önceliğe sahip olması gereklidir.

Öncelik değeri 100'den büyükse paket kurulmalıdır. Tipik olarak paketin kurulu versiyonu sadece daha yeni bir versiyona güncelleme ile değişir. Böyle bir önceliğe sahip paket, daha düşük versiyonu ile değiştirilemez (downgrade). Örneğin, eğer sylpheed 0.5.3 versiyonu kurulu ve sylpheed 0.4.99 versiyonu için önceliği 999 olan bir pin tanımlı ise, 0.4.99 paketi bu pin dolayısıyla kurulamayacaktır. Bir paketin eski versiyonları ile değiştirilebilir olmasını pin değerleri de gözönüne alınarak sağlamak için ("downgradable") öncelik değeri 1000'den büyük hale getirilmelidir.

Bir pin değeri paketin versiyonu, sürümü ve adına göre verilebilir.
Yukarıda gördüğümüz gibi versiyona pin değeri vermede versiyon numaraları ve özel karakterler kullanılır.

Sürüme pin değeri verme işlemi APT'nin kullandığı arşivlerdeki veya CD'deki Release dosyası ile ilişkilidir. Eğer kullandığınız arşivler Release dosyasını sağlamıyorsa bu özellik kullanılamaz. Release dosyanızın içeriğini /var/lib/apt/lists/ dizini altından görebilirsiniz. Sürüm için kullanılabilecek parametreler a (arşiv), c (components, bölüm), v (versiyon), o (origin, kaynak) ve l (label, etiket) tir.
Örnek:
     

Kod Seç Genişlet

Package: *
     Pin: release v=2.2*,a=stable,c=main,o=Debian,l=Debian
     Pin-Priority: 1001

Bu örnekte Debian 2.2* versiyonlarını (2.2r2, 2.2r3 vb.), kararlı, stable arşivi main bölümü (contrib veya non-free de olabilirdi), kaynak ve etiket olarak Debian'ı seçtik. Kaynak (o=) Release dosyasını kimin ürettiğini belirtir, etiket (l=) ise dağıtımın ismidir (Debian dağıtımı için etiket Debian iken Progeny için Progeny'dir). Örnek bir Release dosyasının içeriği aşağıdadır:
     $ cat /var/lib/apt/lists/ftp.debian.org.br_debian_dists_potato_main_binary-i386_Release
     Archive: stable
     Version: 2.2r3
     Component: main
     Origin: Debian
     Label: Debian
     Architecture: i386

DEVAMI................!

Bölüm 4 - Yardımcı araçlar

4.1 Kendi derlediğim paketleri nasıl kuracağım: equivs

Bazen bir programın belirli bir versiyonunu kullanmak zorunda kalabiliriz. Bu versiyona ait bir Debian paketi mevcut değil ise, programı kaynak koddan derleyerek kendimiz kurarız. Fakat paket yönetim sistemi bu durumda şaşırabilir. Mesela kullandığınız mail sunucu yazılımının yeni bir versiyonunu derlediğinizi düşünün. Burada problem yok, ancak pek çok Debian paketi sistemde bir MTA (Mail Transport Agent) yazılımı olmasını gerektirir. Mail sunucunuzu kendiniz derleyerek kurduğunuz için paket yönetim sistemi bundan haberdar değildir ve bağımlılık hataları oluşur.

Burada equivs programı devreye girmektedir. Programı kurmak için aynı isimli paketi sisteminize kurmalısınız. Bu program ile boş bir paket yaratıp, bağımlılık problemlerini çözebilir ve paket yönetim sisteminin içini rahatlatabilirsiniz.
Başlamadan önce hatırlatmak isteriz ki, Debian için zaten paketi hazırlanmış bir programı farklı derleme seçenekleriyle derlemenin daha güvenli ve uygun yolları vardır. Eğer ne yaptığınızı tam olarak bilmiyorsanız equivs kullanmayınız. Ayrıntılı bilgi için bkz. Kaynak paketlerle çalışma, Bölüm 6.

MTA örneğimize kaldığımız yerden devam edelim. Yeni derlemiş olduğunuz postfix programını sisteminize kurdunuz ve ardından mutt paketini kurmak istediniz. Fakat mutt paketinin başka bir MTA kurulmasını gerektirdiğini gördünüz ama zaten sisteminizde bir MTA var !
Herhangi bir dizine geçip (örneğin /tmp) aşağıdaki komutu çalıştırın:
     

Kod Seç Genişlet

# equivs-control isim
isim değerini oluşturmak istediğiniz control dosyasının adı ile değiştiriniz. Ardından dosya aşağıdaki şekilde oluşturulacaktır:
     

Kod Seç Genişlet

Section: misc
     Priority: optional
     Standards-Version: 3.0.1
     
     Package: <enter package name; defaults to equivs-dummy>
     Version: <enter version here; defaults to 1.0>
     Maintainer: <your name and email address; defaults to username>
     Pre-Depends: <packages>
     Depends: <packages>
     Recommends: <packages>
     Suggests: <package>
     Provides: <(virtual)package>
     Architecture: all
     Copyright: <copyright file; defaults to GPL2>
     Changelog: <changelog file; defaults to a generic changelog>
     Readme: <README.Debian file; defaults to a generic one>
     Extra-Files: <additional files for the doc directory, comma separated>
     Description: <short description; defaults to some wise words>
      long description and info
      .
      second paragraph
Bu dosyayı kendi isteğimize göre değiştirebiliriz. Tüm alanları açıklamaya şimdilik burada gerek yok, hemen amacımızı gerçekleştirelim:
     

Kod Seç Genişlet

Section: misc
     Priority: optional
     Standards-Version: 3.0.1
     
     Package: mta-local
     Provides: mail-transport-agent

Evet, hepsi bundan ibaret. mutt paketi sistemde mail-transport-agent paketi olmasını gerektirir. Bu sanal bir pakettir ve tüm MTA'lar tarafından sağlanır. Aynı davranış için paket ismi olarak doğrudan mail-transport-agent seçebilirdik, ancak sanal paket kavramını ve Provides alanını kullanarak bunu gerçekleştirdik.

Şimdi yapmanız gereken paketi oluşturmaktır:
     

Kod Seç Genişlet

# equivs-build isim
     dh_testdir
     touch build-stamp
     dh_testdir
     dh_testroot
     dh_clean -k
     # Add here commands to install the package into debian/tmp.
     touch install-stamp
     dh_testdir
     dh_testroot
     dh_installdocs
     dh_installchangelogs
     dh_compress
     dh_fixperms
     dh_installdeb
     dh_gencontrol
     dh_md5sums
     dh_builddeb
     dpkg-deb: building package `isim' in `../isim_1.0_all.deb'.
     
     

Kod Seç Genişlet

The package has been created.
     Attention, the package has been created in the current directory,

Ve sonra üretilen .deb paketini sisteminize kurmalısınız.

Gördüğünüz gibi equivs programının kullanılabileceği pek çok durum vardır. Örneğin favorilerim adlı bir paket oluşturabilir ve bu paketin sıklıkla kullandığınız paketlere bağımlı olmasını sağlayabilirsiniz (Depends alanı ile). Ardından bu paketi sisteminize kurup, bağımlılık verdiğiniz diğer tüm paketlerin de kurulmasını sağlamış olursunuz.
Örnek control dosyaları için /usr/share/doc/equivs/examples dizini altına bakabilirsiniz.

4.2 Kullanılmayan yerelleştirme dosyalarını kaldırma: localepurge

Çoğu Debian kullanıcısı sadece bir tip yerel dosyası kullanır. Örneğin bir Türk genellikle tr_TR yerelini kullanır ve hemen hiç bir zaman es kullanma ihtiyacı hissetmez.

localepurge paketi bu kullanıcılar için oldukça faydalıdır. Kullanmadığınız yerellerin sisteminizden kaldırılmasını ve yenilerinin de kurulmamasını sağlayarak disk üzerinde size yer kazandırır. Yapmanız gerekeni biliyorsunuz: apt-get install localepurge
Paketin ayarlamaları oldukça kolaydır, debconf tarafından ilgili sorular size yöneltilecektir. Ancak ilk soruya cevap verirken dikkatli olun, yanlış bir seçim sonucu kullandığınız yerel dosyalarının silinmesine neden olabilirsiniz. Bu durumda tek çözüm, ilgili yerel dosyalarını içeren paketleri sisteminize yeniden kurmak olacaktır.

4.3 Güncellenebilir paketleri nasıl öğrenebilirim?

apt-show-versions programı sisteminizde güncellenmeye müsait olan paketler hakkında faydalı bilgiler sunar. -u seçeneği ile güncellenebilir paketlerin listesini alabilirsiniz:
     

Kod Seç Genişlet

$ apt-show-versions -u   
     libeel0/unstable upgradeable from 1.0.2-5 to 1.0.2-7
     libeel-data/unstable upgradeable from 1.0.2-5 to 1.0.2-7

Bölüm 5 - Paketler hakkında bilgi toplama

Paketler hakkında bilgi toplamak için APT sisteminin üzerinde çalışan programlar bulunmaktadır.
Fakat burada amacımız APT ile aynı bilgilere nasıl erişebileceğinizi sizlere anlatmaktır. Mesela, kurmak istediğiniz programın paket adını nasıl öğrenebiliriz?

Bu amaç için birkaç yardımcı araca sahibiz. Önce apt-cache ile başlayalım. Bu program APT sistemi tarafından kendi özel veritabanını yönetmede kullanılır. Şimdi pratik kullanımda uygulanmasına geçelim.

5.1 Paket isimlerini keşfetme

Örneğin, eski iyi günleri hatırladınız, Atari 2600 günlerinizi... Ve bir Atari emülator programı kurmak için APT'yi kullanmak istiyorsunuz ancak kurmanız gereken paketin ismini bilmiyorsunuz. Yapmanız gereken:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-cache search atari
     atari-fdisk-cross - Partition editor for Atari (running on non-Atari)
     circuslinux - The clowns are trying to pop balloons to score points!
     madbomber - A Kaboom! clone
     tcs - Character set translator.
     atari800 - Atari emulator for svgalib/X/curses
     stella - Atari 2600 Emulator for X windows
     xmess-x - X binaries for Multi-Emulator Super System
Gördüğünüz gibi arama sonucumuzda birkaç paket kısa açıklamalarıyla birlikte listelendi. Herhangi biri hakkında daha ayrıntılı bilgi almak istersek kullanacağımız komut:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-cache show stella 
     Package: stella
     Priority: extra
     Section: non-free/otherosfs
     Installed-Size: 830
     Maintainer: Tom Lear <tom@trap.mtview.ca.us>
     Architecture: i386
     Version: 1.1-2
     Depends: libc6 (>= 2.1), libstdc++2.10, xlib6g (>= 3.3.5-1)
     Filename: dists/potato/non-free/binary-i386/otherosfs/stella_1.1-2.deb
     Size: 483430
     MD5sum: 11b3e86a41a60fa1c4b334dd96c1d4b5
     Description: Atari 2600 Emulator for X windows
      Stella is a portable emulator of the old Atari 2600 video-game console
      written in C++.  You can play most Atari 2600 games with it.  The latest
      news, code and binaries for Stella can be found at:
      http://www4.ncsu.edu/~bwmott/2600
Bu defaki ekran çıktısında paket hakkında daha ayrıntılı bilgi var ve bu bilgiler doğrultusunda paketi kurmak isteyip istemediğimize karar verebiliriz. Eğer paket sisteminizde kurulu fakat yeni bir versiyonu mevcut ise, her iki versiyon hakkındaki bilgiler listelenecektir. Örnek:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-cache show lilo
     Package: lilo
     Priority: important
     Section: base
     Installed-Size: 271
     Maintainer: Russell Coker <russell@coker.com.au>
     Architecture: i386
     Version: 1:21.7-3
     Depends: libc6 (>= 2.2.1-2), debconf (>=0.2.26), logrotate
     Suggests: lilo-doc
     Conflicts: manpages (<<1.29-3)
     Filename: pool/main/l/lilo/lilo_21.7-3_i386.deb
     Size: 143052
     MD5sum: 63fe29b5317fe34ed8ec3ae955f8270e
     Description: LInux LOader - The Classic OS loader can load Linux and others
      This Package contains lilo (the installer) and boot-record-images to
      install Linux, OS/2, DOS and generic Boot Sectors of other OSes.
      .
      You can use Lilo to manage your Master Boot Record (with a simple text screen)
      or call Lilo from other Boot-Loaders to jump-start the Linux kernel.
     
     Package: lilo
     Status: install ok installed
     Priority: important
     Section: base
     Installed-Size: 190
     Maintainer: Vincent Renardias <vincent@debian.org>
     Version: 1:21.4.3-2
     Depends: libc6 (>= 2.1.2)
     Recommends: mbr
     Suggests: lilo-doc
     Description: LInux LOader - The Classic OS loader can load Linux and others
      This Package contains lilo (the installer) and boot-record-images to
      install Linux, OS/2, DOS and generic Boot Sectors of other OSes.
      .
      You can use Lilo to manage your Master Boot Record (with a simple text screen)
      or call Lilo from other Boot-Loaders to jump-start the Linux kernel.
Burada ilk sırada yeni versiyona ait bilgiler, ikinci sırada ise zaten sisteminizde kurulu olan versiyona ait bilgiler listelenir. Bir paket hakkında daha genel bilgi edinmek için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz:
     # apt-cache showpkg penguin-command
     Package: penguin-command
     Versions:
     1.4.5-1(/var/lib/apt/lists/download.sourceforge.net_debian_dists_unstable_main_binary-i386_Packages)(/var/lib/dpkg/status)
     
     Reverse Depends:
     Dependencies:
     1.4.5-1 - libc6 (2 2.2.1-2) libpng2 (0 (null)) libsdl-mixer1.1 (2 1.1.0) libsdl1.1 (0 (null)) zlib1g (2 1:1.1.3)
     Provides:
     1.4.5-1 -
     Reverse Provides:
Bir paketin bağımlı olduğu paketlerin listesini almak için:
     # apt-cache depends penguin-command
     penguin-command
       Depends: libc6
       Depends: libpng2
       Depends: libsdl-mixer1.1
       Depends: libsdl1.1
       Depends: zlib1g
Özetle, aradığımız paket adını bulmak için bir kaç silaha sahibiz.

5.2 Paket adlarını bulmak için dpkg kullanma

Paket adını bulmada diğer bir yöntem de o paket tarafından kullanıldığını bildiğiniz bir dosyadan hareket etmektir. Örneğin belirli bir ".h" dosyasını içerdiğini bildiğiniz paketin ismini aşağıdaki gibi bulabilirsiniz:
   

Kod Seç Genişlet

  # dpkg -S stdio.h
     libc6-dev: /usr/include/stdio.h
     libc6-dev: /usr/include/bits/stdio.h
     perl: /usr/lib/perl/5.6.0/CORE/nostdio.h
veya:
   

Kod Seç Genişlet

  # dpkg -S /usr/include/stdio.h
     libc6-dev: /usr/include/stdio.h
Eğer sisteminize kurulu bir paketin tam ismini öğrenmek isterseniz aşağıdaki komut işinizi görecektir:
   

Kod Seç Genişlet

# dpkg -l | grep mozilla
     ii  mozilla-browse 0.9.6-7        Mozilla Web Browser
Bu komut paket isimlerini belirli bir uzunluktan sonra kesmektedir. Yukarıdaki örnekte paketin tam ismi mozilla-browser'dır. Bu problemi gidermek için COLUMNS çevresel değişkenini aşağıdaki gibi ayarlamalısınız:
   

Kod Seç Genişlet

[kov]@[couve] $ COLUMNS=132 dpkg -l | grep mozilla
     ii  mozilla-browser             0.9.6-7                     Mozilla Web Browser - core and browser
veya açıklamasından yola çıkarak paket adını elde edebilirsiniz:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-cache search "Mozilla Web Browser"
     mozilla-browser - Mozilla Web Browser

5.3 Programları anında kurma

Bir program derliyorsunuz ve aniden bir hata oluştu! Çünkü program sisteminizde olmayan bir .h dosyasına ihtiyaç duyuyor. auto-apt programı sizi bu senaryolardan kurtaracaktır. Gerektiğinde ilgili paketi kurmak isteyip istemediğinizi soracak, derleme işlemini durduracak ve programı çekip kurduktan sonra derleme işleminin devam etmesini sağlayacaktır.
Peki nasıl yapacaksınız:
   

Kod Seç Genişlet

# auto-apt run komut
Burada komut yerine derleme için kullanacağınız komutu yazmalısınız.
   

Kod Seç Genişlet

  # auto-apt run ./configure

Ardından gerekli paketleri kurmak isteyip istemediğinizi soracak, apt-get'i çağırarak kurulumları otomatik olarak gerçekleştirecektir.
Auto-apt programı efektif olarak çalışabilmek için kendi özel veritabanını tutar. Bu veritabanının güncel tutulması programın beklenilen davranışı gösterebilmesi açısından önemlidir. Veritabanını güncellemek için auto-apt update, auto-apt updatedb ve auto-apt update-local komutlarını çalıştırmalısınız.

5.4 Bir dosyanın hangi pakete ait olduğunu bulma

Bir paketi kurdunuz ancak apt-cache ile nasıl çağıracağınızı bilmiyorsunuz. Fakat programın dosya adını biliyorsunuz, veya paketten çıkan başka herhangi bir dosyanın adını bilmektesiniz. Bu durumda apt-file programı ile paket adını bulabilirsiniz:
   

Kod Seç Genişlet

$ apt-file search dosya_adı
Bu komut aynı dpkg -S gibi çalışır ancak ayrıca verdiğiniz dosyayı içermesine rağmen sisteminizden sonradan kaldırılmış olan paketleri de listeler.
Bir paketin içeriğini aşağıdaki komutla listeleyebilirsiniz:
   

Kod Seç Genişlet

  $ apt-file list paket_adı
apt-file tüm paketler hakkında içerdikleri dosyalara ilişkin kayıtları tutar. Aynı auto-apt'de olduğu gibi bu veritabanının da zamanla güncellenmesi gereklidir:
   

Kod Seç Genişlet

# apt-file update

5.5 Paketlerdeki değişikliklerden haberdar olma

Sisteminize kurulan her paket kendi dokümantasyon dizini altına (/usr/share/doc/paket_adı) changelog.Debian.gz adlı bir dosya atar. Bu dosyada ilk versiyondan son versiyona kadar paket üzerinde yapılan değişiklikler belirtilir. Bu dosyayı zless ile okuyabilirsiniz ancak tüm paketleri bu şekilde takip etmek epey güç bir uğraştır.

Bu işi otomatik hale getirmek için yardımcı bir araç mevcuttur: apt-listchanges. Programı kullanmak için önce apt-listchanges paketini sisteminize kurmalısınız. Kurulum esnasında Debconf tarafından sorulan soruları istediğiniz gibi yanıtlayabilirsiniz.

"Should apt-listchanges be automatically run by apt?" seçeneği oldukça yararlıdır, bu seçenek ile paket kurulum ve güncellemelerinde, paketteki değişiklikleri görebilirsiniz. "Should apt-listchanges prompt for confirmation after displaying changes?" seçeneği ile değişiklikleri okuduktan sonra programın kurulumu işlemine onay istenmesini sağlayabilirsiniz. Eğer devam etmek istemediğinizi söylerseniz apt-listchanges bir hata kodu döndürür ve apt-get işlemi sonlandırır.

Bölüm 6 - Kaynak paketlerle çalışma

6.1 Kaynak paketleri indirme

Özgür yazılım dünyasında kaynak kodlar üzerinde çalışma, hata bulma ve düzeltme oldukça yaygındır. Bunu yapabilmek için programın kaynak kodlarını indirmeniz gereklidir. APT sistemi, dağıtım içerisinde yer alan paketlerin kaynak kodlarını, .deb paketi oluşturulabilmesi için yapılan değişiklikleri de içerecek şekilde indirmenizi sağlayacak fonksiyonlara sahiptir.
Debian kaynak paketlerinin kullanılmasının gerektiği diğer bir durum ise, belirli bir paketin unstable dağıtımdaki versiyonunu stable dağıtım için yeniden hazırlamak istediğiniz durumdur. Bir paketi stable dağıtım için oluşturduğunuzda bağımlılıklar da stable dağıtıma göre düzenlenir.

Bunun için /etc/apt/sources.list dosyanızda ilgili deb-src satırlarının bulunması gereklidir. Ayrıntı için bkz. /etc/apt/sources.list dosyası, Kısım 2.1.

Bir kaynak paketi indirmek için aşağıdaki komutu kullanınız:
    $ apt-get source paket_adı

Bu komut üç dosyanın indirilmesini sağlayacaktır: bir .orig.tar.gz, bir .dsc ve bir de .diff.gz. Eğer paket Debian'a özgü ise, son iki dosya indirilmez ve dosya adı büyük olasılıkla orig ön-ekini içermez.
.dsc dosyası dpkg-source tarafından kaynak paketi paket_adı-versiyon dizini altına açmak için kullanılır. İndirilen her bir debian kaynak paketi açıldıktan sonra, debian adında bir dizin içerir. Bu dizinde .deb paketini oluşturmak için yapılan tüm değişiklikler bulunmaktadır.
Kaynak paket indirildikten hemen sonra .deb paketinin oluşturulmasını istiyorsanız auto-build seçeneği işinize yarayacaktır. Bunun için komutu -b anahtarı ile aşağıdaki gibi kullanmalısınız:
     $ apt-get -b source paket_adı
Eğer indirdikten hemen sonra yerine daha ileriki zamanlarda .deb paketini oluşturmak isterseniz aşağıdaki komutla bunu yapabilirsiniz:
     $ dpkg-buildpackage -rfakeroot -uc -b
Bu komutu kaynak paketin açıldığı dizin içerisindeyken çalıştırmalısınız. İşlem sonunda üretilen paketi aşağıdaki gibi sisteminize kurabilirsiniz:
   

Kod Seç Genişlet

[b]  # dpkg -i paket.deb[/b]
apt-get'in source fonksiyonu ile diğerleri arasında birtakım farklar bulunmaktadır. Burada paketin indirilebilmesi için root kullanıcısı olunmasına gerek yoktur, indirilen paketler o an bulunulan dizin içerisine açılırlar.

6.2 Kaynak paketleri derlemek için gerekli paketler

Doğal olarak derleyeceğiniz programın ihtiyaç duyduğu kütüphanelerin sisteminizde bulunması zorunludur. Tüm kaynak paketler debian/control dosyalarında 'Build-Depends:' adlı bir alana sahiptir, bu alanda paketin kaynak koddan derlenebilmesi için ihtiyaç duyduğu paketler belirtilir.

APT bu paketleri kolayca indirmek ve kurmak için gerekli fonksiyona sahiptir. apt-get build-dep paket_adı komutu ile derlemek istediğiniz paketin Build-Depends alanında belirtilen paketlerin sisteminize kurulması sağlanır.
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get build-dep gmc
     Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     The following NEW packages will be installed:
       comerr-dev e2fslibs-dev gdk-imlib-dev imlib-progs libgnome-dev libgnorba-dev
       libgpmg1-dev
     0 packages upgraded, 7 newly installed, 0 to remove and 1  not upgraded.
     Need to get 1069kB of archives. After unpacking 3514kB will be used.
     Do you want to continue? [Y/n]

Burada gmc paketinin kaynak halinden derlenebilmesi için gerekli paketler sisteme kurulmaktadır. Bu komutun kaynak paketi indirmediğini unutmayın, kaynak paketi apt-get source ile ayrıca indirmelisiniz.

Eğer amacınız belirli bir kaynak paketi derleyebilmek için gereken paketlerin listesini almak ise bunun için apt-cache show türevi bir komut kullanılır, bkz. Paketler hakkında bilgi toplama, Bölüm 5.
   

Kod Seç Genişlet

  # apt-cache showsrc paket_adı

Bölüm 7 - Hatalarla başa çıkma

7.1 Genel hatalar

Hatalı durumlar her zaman olabilir, hataların çoğu basit bir şekilde düzeltilebilecek türdendir. Aşağıda sıklıkla karşılaşılan hatalar ve çözüm yöntemlerinin bir listesi verilmiştir:

Eğer apt-get install paket_adı komutunun ardından aşağıdaki gibi bir çıktı aldıysanız...
     

Kod Seç Genişlet

Reading Package Lists... Done
     Building Dependency Tree... Done
     W: Couldn't stat source package list 'http://people.debian.org unstable/ Packages' (/var/state/apt/lists/people.debian.org_%7ekov_debian_unstable_Packages) - stat (2 No such file or directory)
     W: You may want to run apt-get update to correct these missing files
     E: Couldn't find package penguineyes
/etc/apt/sources.list dosyasında yaptığınız son değişiklikten sonra apt-get update komutunu çalıştırmayı unutmuşsunuz demektir.
Eğer hata aşağıdakine benzer ise:
   

Kod Seç Genişlet

E: Could not open lock file /var/lib/dpkg/lock - open (13 Permission denied)
     E: Unable to lock the administration directory (/var/lib/dpkg/), are you root?
apt-get'in source dışında bir fonksiyonu normal kullanıcı haklarıyla kullanmaya çalışıyorsunuzdur.

Benzer bir hatayı, aynı anda birden fazla apt-get programını çalıştırmanız durumunda ya da dpkg programı işlem yaparken APT kullanmaya çalışmanız durumunda alabilirsiniz. Aynı anda kullanılabilecek tek fonksiyon source'tır.
Eğer kurulum işleminiz herhangi bir nedenle yarıda kesilmiş ve ardından hiç bir paketi kurma ve kaldırma işlemi yapamaz duruma gelmişseniz, aşağıdaki komutlarla APT'nin gerekli düzeltmeleri yapmasını sağlayabilirsiniz:
     

Kod Seç Genişlet

# apt-get -f install
     # dpkg --configure -a

Ve bazen yukarıdaki komutları birden fazla defa tekrarlamanız gerekebilir. `unstable' dağıtımı kullanmaya başlayacak olan kullanıcıların öğrenmesi gereken ilk ders budur.

7.2 Nereden yardım bulabilirim?

Debian paket yönetim sistemi hakkındaki ayrıntılı belgeleri inceleyebilirsiniz. Programların --help ve kılavuz (man) sayfaları da oldukça yararlı bilgiler içerir. Ayrıca /usr/share/doc dizini altındaki her programa ait dokümantasyonu inceleyebilirsiniz, apt için bu dizin /usr/share/doc/apt'dir.

Eğer aradığınız sorunun cevabını bu dokümanlarda da bulamazsanız cevabı Debian mail listelerinde aramalısınız. Debian listeleri hakkında ayrıntılı bilgilere http://www.debian.org adresinden ulaşabilirsiniz.

Belirttiğimiz listeler Debian kullanıcıları içindir, diğer dağıtımları kullananlar, dağıtımlarının mail listelerinde kendilerine uygun cevapları bulabilirler.

Bölüm 8 - Hangi Linux dağıtımları APT destekliyor?

Aşağıda APT'yi destekleyen dağıtımların bir listesi yer almaktadır:
Debian GNU/Linux (http://www.debian.org) - APT'nin geliştiriminin yapıldığı ve devam ettiği dağıtımdır.
Conectiva (http://www.conectiva.com.br) - APT sisteminin rpm ile kullanılabilmesi için çalışan ilk dağıtımdır.
Mandrake (http://www.mandrake.com)
PLD (http://www.pld.org.pl)
Vine (http://www.vinelinux.org)
APT4RPM (http://apt4rpm.sf.net)
Alt Linux (http://www.altlinux.ru/)
Red Hat (http://www.redhat.com/)
Sun Solaris (http://www.sun.com/)
SuSE (http://www.suse.de/)
Yellow Dog Linux (http://www.yellowdoglinux.com/)

LinuxMaster
Haziran 2018

[/size][/color][/b]