[Çözüldü] UEFI vs BIOS hakkında daha detaylı makale hazırlanması

[ThomasK1907]

Herkese Merhaba,

Wikiye eklenmiştir: https://forum.ubuntu-tr.net/index.php?topic=53813.msg607129#msg607129

[nuked]

EFISTUB hakkında bilgi eklerseniz iyi olur her ne kadar kullananı pek olmayacaktır ama bilgi olarak kalsın.
https://www.kernel.org/doc/Documentation/efi-stub.txt

[hatas]

İçeriğe katkıda bulunamasam da içerik hazır olduğunda bana haber verirseniz Viki'ye ekleme konusunda yardımcı olabilirim, tabi isterseniz siz de vikiye ekleyebilirsiniz, herkese açıktır

[heartsmagic]

@ThomasK1907, eline sağlık. Hiç kimseye yarar sağlamasa da bu araştırman sana yarar sağlamıştır
Anlatımlarda bu kadar ayrıntıya girilmemesinin bir sebebi var aslında, kafa karıştırmamak Haliyle, kurulum anlatımlarında bu kadar ayrıntı olursa özellikle yeni başlayan insanların kafası karışır. Bu nedenle ayrı bir konu olarak, senin yaptığın gibi hazırlanması daha güzel olur.

Grub'un diskin başına değil de, bir bölüme kurulması meselesindeki soruna gelirsek, orada Linux tarafını okuya şey MBR değildir bence. Zira bir bölüme kurulan Linux'u doğrudan MBR üzerinden başlatamazsın. Fiziksel olarak imkânı yok bunun Düşün, MBR'de hiçbir sistem yükleyici yok, disk MBR'yi okuyup geçer ve hata verir. Haliyle orada bir yükleyici olmalı. Bu başka bir sistemin olabilir ya da üçüncü parti bir şey olabilir. Oradan Linux için "bak bu işletim sisteminin yükleyicisi burada" deniyordur muhtemelen. O adımdan sonra da olay Grub'a teslim ediliyordur, o da Linux'u başlatıyordur.

[nuked]

grub iki parça kurulur. stage1 mbr'ye stage2 ise dosya sisteminin içine
iki parça olmasının sebebi mbr in kapladığı alana komple grub sığmadığından bu şekilde stage1 sayesinde stage2 başlatılır.
uefi sistemlerde EFISTUB yardımıyla direkt olarak yani bootloader(grub vb.) olmadan (efi boot manager zaten var ) kernel yüklenebilir.

[heartsmagic]

MBR'ye kurulmayan kısmı sormuş, onun üzerine tahmin yürüttüm eğer stage meselesi benim söylediklerim üzerineyse. MBR diskin başında olduğu için disk bölümüne kurulan Grub'da işler nasıl yürüyor diye soru sorulmuştu. Orada harici bir başlatıcı olmalı diye düşünüyorum.

[nuked]

MBR'ye kurulmayan kısmı sormuş, onun üzerine tahmin yürüttüm eğer stage meselesi benim söylediklerim üzerineyse. MBR diskin başında olduğu için disk bölümüne kurulan Grub'da işler nasıl yürüyor diye soru sorulmuştu. Orada harici bir başlatıcı olmalı diye düşünüyorum.

işin o kadar tekniğine bakmasak daha iyi  zaten uefi eski tip mbr sistemin yerine geçti diyebiliriz.
http://www.dedoimedo.com/computers/grub.html#mozTocId616834

[ThomasK1907]

Teşekkürler

[heartsmagic]

Dediğim gibi benim de teknik bilgim çok ileride değil, işin özünü tam bilmiyorum ama senin sorunun "stage" mantığı ile açıklanabileceğini sanmıyorum Zira oradaki stage olayında yanlış anlamıyorsam MBR'de kuzu kuzu yatan Grub tetikleniyor, sonra da dosya sistemine havale edilip stage2 başlıyor. Fakat, bu MBR'de yatan Grub için. Ya kendisi MBR'de değilse, stage1 nasıl tetikleniyor? Bunun için işte harici bir yükleyici olmalı diye düşündüğümü söylemiştim.

Fakat, bu kadar arıntıya takılmaya bence de gerek yok. Ne kadar ayrıntı o kadar kafa karışıklığı. Tabi işin ehli biri gelir de cidden her şeyi güzel güzel anlatır o zaman güzel güzel okunur anlatılanlar. Öteki türlü bizler tahmin yürüte yürüte kafalarımızı karıştırıyor da olabiliriz

[FireSwords]

@hearsmagic Anladığım kadarıyla MBR'de sadece falanca bölümündeki falanca dosyasına bak diyen ufak bir kod var. BIOS oraya bakıp MBR'daki GRUB'u çalıştırıyor. UEFI'de ise şöyle oluyor. UEFI'de ise bu kodlar kabaca anakartta saklanıyor. UEFI anakarttaki koda bakıyor ve EFI bölüntüsündeki grub.efi'yi çalıştırıyor.

[meda]

1-2 ekleme de ben yapıyım. 

-Hani bilindik bir şey olan ''Secure Boot'' Disable yapmadan da sistem kurulabiliyor. Opensuse örneği gibi.

-Diğer taraftan malum çok tartışmalar yaşanan ve de yaşanmakta olan Systemd. Grub veya başkaca bir başlatıcı kurulmadan sistemi Boot edebiliyor hem de fişek gibi.  Arch kullananlara tavsiye ederim.

[FireSwords]

1-2 ekleme de ben *yapayım. 

-Hani bilindik bir şey olan ''Secure Boot'' Disable yapmadan da sistem kurulabiliyor. Opensuse örneği gibi.

-Diğer taraftan malum çok tartışmalar yaşanan ve de yaşanmakta olan Systemd. Grub veya başkaca bir başlatıcı kurulmadan sistemi Boot edebiliyor hem de fişek gibi.  Arch kullananlara tavsiye ederim.

Secure Boot kapatılmadan çoğu dağıtım kurulamıyor. Mesela Debian ve Arch


Systemd de bayağı güzel, ama dual boot sistemlerde biraz sıkıntılı olabiliyor. Ben şahsen Clover EFI kullanıyorum, çok güzel temalar var ve Apple marka olmayan PC'lerde macOS önyüklemek için şart. Sanırım rEFInd tabanını kullanıyor. rEFInd'e de bakabilirsiniz istiyorsanız.

[meda]

Secure Boot kapatılmadan çoğu dağıtım kurulamıyor. Mesela Debian ve Arch


Systemd de bayağı güzel, ama dual boot sistemlerde biraz sıkıntılı olabiliyor. Ben şahsen Clover EFI kullanıyorum, çok güzel temalar var ve Apple marka olmayan PC'lerde macOS önyüklemek için şart. Sanırım rEFInd tabanını kullanıyor. rEFInd'e de bakabilirsiniz istiyorsanız.

Söylemek istediğim OpenSUSE geliştiricileri olayı çözmüş Secure Boot kapatmak gerekmiyor. Yani işler eskisi gibi değil. Diğer dağıtımlarada bu özellik eklenebilir.


Systemd önyükleyicisinde çift sistemde sorun yaşamadım. Arch üzerinde biraz  karışık gibi ama KAOS dağıtım kurulumunda Systemd önyükleyicisi kurulabiliyor.

İşin içine Hacintosh girerse olay biraz daha karışır. Windows gittikçe tekelleşmek istiyor ki bazı güncelleştirmelerinde Clover EFI ile sistem ya açılmıyor ya da Clover'ı uçuruyor.  Son zamanlarda Lenovo makinelerin bazılarına Windows dışında bir sistem yüklenemeyeceği ile ilgili haberler dönüyor.

[FireSwords]

Arch Linux'ta systemd'nin önyükleyicisi bayağı çetrefilli. Elle yapılandırma dosyası yazmak falan gerekiyor.

Clover EFI ile açılamama sorunu tuhaf. Benim bildiğim kadarıyla Clover EFI'deki Windows girdisi sadece Windows'un önyükleyicisini çalıştırabilecek şekilde ayarlanabiliyor. Ha Windows'u sistemimden tamamen sildim, şu an sadece macOS kurulu. İleride Ubuntu 16.10 çıksın Linux kurarım belki. En son Arch Linux kurmuştum ama macOS'in dosya izinleri hasar görmüştü, bir süre ikinci HDD'mi kullanamamıştım.


Secure Boot olayı şöyle oluyor. UEFI'de Microsoft'un imzaları yer alıyor. Microsoft da Linux dağıtımlarını geliştiren ekiplere bu imzaları kullanma izni veriyor. Yanılıyor olabilirim ama.


O Lenovo olayı tamamen Lenovo'nun suçuydu sanırım. Microsoft artık Linux'tan eskisi kadar nefret etmiyor. Steve Ballmer döneminde olsa hiç şaşırmaz direkt Microsoft'un oyunu derdim ama Microsoft'un Linux tutumu baya değişti.

[meda]

Arch Linux'ta systemd'nin önyükleyicisi bayağı çetrefilli. Elle yapılandırma dosyası yazmak falan gerekiyor.

Clover EFI ile açılamama sorunu tuhaf. Benim bildiğim kadarıyla Clover EFI'deki Windows girdisi sadece Windows'un önyükleyicisini çalıştırabilecek şekilde ayarlanabiliyor. Ha Windows'u sistemimden tamamen sildim, şu an sadece macOS kurulu. İleride Ubuntu 16.10 çıksın Linux kurarım belki. En son Arch Linux kurmuştum ama macOS'in dosya izinleri hasar görmüştü, bir süre ikinci HDD'mi kullanamamıştım.


Secure Boot olayı şöyle oluyor. UEFI'de Microsoft'un imzaları yer alıyor. Microsoft da Linux dağıtımlarını geliştiren ekiplere bu imzaları kullanma izni veriyor. Yanılıyor olabilirim ama.


O Lenovo olayı tamamen Lenovo'nun suçuydu sanırım. Microsoft artık Linux'tan eskisi kadar nefret etmiyor. Steve Ballmer döneminde olsa hiç şaşırmaz direkt Microsoft'un oyunu derdim ama Microsoft'un Linux tutumu baya değişti.

Kapitalizm bu kimisi sevecen kimisi türünün tek örneği gibi davranır ama sonuçta bunlar karıncadan yağ çıkartır. Hacintosh, Windows 8, Ubuntu ... üçlemesi yaptığım zamanlar aklıma geldi.  Bi tarafım o üçlemeyi tekrar yap diyor ama Linux her zaman en performanslı olan sistem. Hatta yarı donanıma sahip makinede bile Linux performanslı oluyor. (Kıstasım orjinal Macbook Retina)


Linux evrilleşen yapıya sahip örnekleri varken neden her dağıtım geliştiricileri bunları göz önünde bulundurup son kullanıcının işini kolaylaştırıp önyükleyici seçeneklerini arttırmıyor. UEFI makine ilk zamanları bende afalladım ama sonradan taşlar yerine oturunca tesbih çekmek kadar oluyor. Bunun sebebi de araştırıp okumamamızdan kaynaklanıyor. 

[FireSwords]

Ben üçlü yapmıştım birkaç ay önce de anlamsız geldi bana. Linux'un yanında macOS yüklüyken kullanmam için sebep bulamıyorum. Adobe programları yok, Microsoft Office yok, ayrıca AMD için şu an tek çare radeon sürücüsü. O da işimi görmüyor açıkçası. En basitinden GIMP'de fotoğraf düzenlerken çok fazla tearing oluşuyor.

Windows kullanmam için tek sebep oyunlardı, artık pek oyun oynamıyorum, ihtiyacım yok.

Son dediğinize tamamen katılıyorum. En basitinden GRUB hala UEFI sistemlerde Windows'u önyükleme listesine eklemiyor. GRUB'ı çatallayıp bu sorunu çözmek kimsenin aklına gelmiyor nedense.

UEFI normalde klasik BIOS'tan çok daha sorunsuz ve kullanımı kolay bir sistem. En basitinden MBR denen baş ağrısı yok artık. Ama GRUB sağolsun Linux'u UEFI modunda kurmak acemi bir kullanıcıyı çok zorluyor.

[meda]

Sorun aslında çok basit sıkıntı her üretici kendi kafasına göre UEFI hazırlıyor eeee haliyle de ortalık arap çorbasına dönüyor. Linux'taki önyükleyici geliştiricleri ne yapsın bu dağınıklığı toplamaya gayret ediyor. Aslında UEFI kurulumlar çok kullanıcısı olan tanınmış dağıtımlarda sıkıntı olmuyor. Genelde Linux dağıtım kurulumlarım Windows yazılımı kurar gibi oluyor devam devam diyorum 5 dakika sonra sistem hazır. Ekran kartı, kodek, oynatıcı derken 10 dakikada öyle geçiyor.

MacOS makinelerinde BİOS gibi bir olay söz konusu değil bu sayede sistem hızlıda başlatılıyordu. Yösemite öncesine kadar. BİOS hataları yüzünden bazı arkadaşlarda güç yönetimi ve önyükleme sorunları oluyor. Gerek Windows gerekse Linux hatta Clover önyükleyicisi bunu okuyor haliyle sistem hatalı başlatılıyor. Sistem bazı güncelleştirmelerde patlıyor çatlıyor bir şeyler oluyor ... 

Apple bazı politikalarını her ne kadar pek sevmesem de kim nerde nasıl mutlu işini rahatlıkla görüyorsa orda kalması. Üçlememdeki sebep internetten sistem karşılaştırmaları sonucunda fikir edinebilmek için bu tür çetrefilli işlere bulaşmıştım. Şimdilik elim temiz. İtiraf ediyorum tasarım dili çok iyi olup Safari canavar gibi çaışıyor. Klavye ışıklandırması sensörlü oluşu gibi detaylar çok güzel ama ben işimi her platformda yapabilmeliyim. Ayrıca Windows'da güvenlik sebebiyle içim pek rahat olmuyor. Özellikle bankacılık işlemlerimi yaparken.


Neyse konu dağılmaya başladı konu sahibi arkadaş kusura bakmasın lütfen. 

[FireSwords]

Aslında her üretici ortak UEFI kullanıyor o dediğin doğru değil. Hatta UEFI'nin amacı tüm bilgisayarlarda ortak firmware kullanılmasını sağlamak.

[meda]

Aslında her üretici ortak UEFI kullanıyor o dediğin doğru değil. Hatta UEFI'nin amacı tüm bilgisayarlarda ortak firmware kullanılmasını sağlamak.

Ortak olunca ne olacak ? UEFI açılışı hızlandırır diyolar ama MBR ile kıyaslayınca süre neredeyse aynı.

[FireSwords]

Açılış hızında UEFI'nin etkisi çok az, mekanik HDD'lerin yavaşlığı her şeyi kısıtlıyor.

[meda]

Açılış hızında UEFI'nin etkisi çok az, mekanik HDD'lerin yavaşlığı her şeyi kısıtlıyor.

Samsung Evo 850 var. 13-15 saniye arası açılıyor.

[FireSwords]

Açılış hızında UEFI'nin etkisi çok az, mekanik HDD'lerin yavaşlığı her şeyi kısıtlıyor.

Samsung Evo 850 var. 13-15 saniye arası açılıyor.

Fazla gibi sanki. Bendeki SSD daha ucuz bir model ve 5-6 saniyede açılıyor. Neyse konuyu baltalamayalım, bayağı sapıttı konu.

[ThomasK1907]

Teşekkürler

[FireSwords]

Özetleyeyim. Eskiden gummiboot adında basit bir EFI önyükleyici vardı. Sonra bu systemd'nin bir parçası oldu. Clover EFI ise bir başka önyükleyici olan rEFInd'in Hackintosh önyükleyebilecek şekilde çatallanmış hali.

[ThomasK1907]

İçeriğe katkıda bulunamasam da içerik hazır olduğunda bana haber verirseniz Viki'ye ekleme konusunda yardımcı olabilirim, tabi isterseniz siz de vikiye ekleyebilirsiniz, herkese açıktır

Wiki'ye makaleyi ekleyebilir misiniz?

teşekkürler