[Nasıl] 14.04 üzerine Apache,MySQL,PHP5,PhpMyAdmin kurulumu - LAMPP

[heartsmagic]

Eski başlığımızın yeri: https://forum.ubuntu-tr.net/index.php?topic=14457.0
Ubuntu dağıtımı 14.04 LTS sürümüne ulaştığı için anlatımı güncelleyelim. Temelde yapılan işlemler çok benzer olduğu için eski sürümleri kullananlar diğer başlığımıza bakabilirler.

Anlatım, sıfırdan kurulmuş 14.04 LTS 64bit sunucu sürümü üzerinde yapılmaktadır. Ancak sürümün masaüstü olması da anlatımı değiştirmeyecektir. Sunucu üzerinde anlatımı yapıldığı için dosya düzenlemelerinde nano metin düzenleyicisi kullanılacaktır. Dileyen masüasütünde arayüz desteği olan gedit ile de dosyaları düzenleyebilir. nano görülen yerlerde gedit ile işlem yapmak bunun için yeterlidir.

Her seferinde sudo kullanmamak için sunucu üzerinde root değilsek öncelikle kendisine geçelim ve sistemi güncelleyelim:

Kod Seç Genişlet

sudo -i
apt-get update
apt-get upgrade

== Apache kurulumu ==

İlk bileşenimiz olan Apache'yi kurabiliriz.

Kod Seç Genişlet

apt-get install apache2

Eğer her şey yolundaysa Apache servisini yokladığımızda çalışıyor ifadesini görememiz gerekir:

Kod Seç Genişlet

service apache2 status

* apache2 is running

ps ile baktığımızda da şuna benzer bir çıktı alırız:

Kod Seç Genişlet

ps aux | grep apache

root     11734  0.0  0.5  71300  2584 ?        Ss   09:00   0:00 /usr/sbin/apache2 -k start
www-data 11737  0.0  0.4 360464  2216 ?        Sl   09:00   0:00 /usr/sbin/apache2 -k start
www-data 11738  0.0  0.4 360464  2216 ?        Sl   09:00   0:00 /usr/sbin/apache2 -k start

Apache kurulumundan sonra http://localhost veya sunucu üzerindeyseniz IP adresinizi yazarak http://ip_adresi aşağıdaki görüntüye ulaşmanız gerekmekte.




== MySQL kurulumu ==

Apache'den sonraki bileşenimiz MySQL. Kendisini ve ileride PHP için gerekli olacak MySQL modülünü kurmak için aşağıdaki komutları yürütmek yeterli. İşlem esnasında MySQL'e ait root kullanıcısı için (sistemdeki root kullanıcısından farklı olarak) bize parola soracaktır. Dikkatlice iki defa girerek onaylayabiliriz.

Kod Seç Genişlet

apt-get install mysql-server php5-mysql

Kurulum başarıyla bittikten sonra şu komutları yürütelim:

Kod Seç Genişlet

mysql_install_db
mysql_secure_installation

İlk komut MySQL için veritabanı dosya yapısını oluşturuken, ikinci komutla güvenliğe dair bazı işlemler yapılmaktadır. İkinci komuttan sonra sizden MySQL için kurulum adımında atamış olduğunuz parolayı soracaktır. Doğru şekilde girdikten sonra değiştirmek isteyip istemediğinizi sorduğunda cevap olarak "n" diyebilirsiniz.

Kod Seç Genişlet

You already have a root password set, so you can safely answer 'n'.

Change the root password? [Y/n] n
... skipping.

Bir sonraki adımda ise veritabanında hazır bulunan anonim kullanıcıyı kaldırmak isteyip istemediğimizi soracaktır. Kaldırabiliriz, bunun için de "y" dememiz yeterli.

Kod Seç Genişlet

Remove anonymous users? [Y/n] y
... Success!

Sonraki soru root kullanıcısının girişini sadece yerel makineye (localhost) sınırlamayla alakaldır. Eğer uzaktan root kullanıcısı ile veritabanına bağlanmayı planlamıyorsanız bu soruya da "y" diyebilirsiniz.

Kod Seç Genişlet

Disallow root login remotely? [Y/n] y
... Success!

Ardından hazır bulunan "test" isimli veritabanını silmek isteyip istemediğimiz sorulacaktır, silebiliriz:

Kod Seç Genişlet

Remove test database and access to it? [Y/n] y
- Dropping test database...
ERROR 1008 (HY000) at line 1: Can't drop database 'test'; database doesn't exist
... Failed!  Not critical, keep moving...
- Removing privileges on test database...
... Success!

Demek ki 14.04 paketinde bu veritabanı gelmiyormuş , sorun değil kendisi de güzelce devam etti ve yetkileri temizledi. Son soru ise ayrıcalık tablolarının yeniden yüklenerek yapılan değişikliklerin kayde geçmesi hakkında, haliyle onaylıyoruz:

Kod Seç Genişlet

Reload privilege tables now? [Y/n] y
... Success!

Cleaning up...


Ve ardından işlem tamamlanıyor. Hemen servisi denetleyerek duruma bakalım:

Kod Seç Genişlet

service mysql status

mysql start/running, process 13326

Eğer sorun yoksa "running" cevını görmemiz gerekiyor. ps de fikir verecektir.

Kod Seç Genişlet

ps aux | grep mysql

mysql    13326  0.0  8.8 623912 44412 ?        Ssl  09:13   0:00 /usr/sbin/mysqld

Kurulum tamamlandığına göre veritabanına bağlanmayı deneyelim.

Kod Seç Genişlet

mysql -u root -p
Bu aşamada size veritabanı root kullanıcısının parolası sorulacaktır, onayladıktan sonra bizi MySQL uçbiriminin karşılaması gerekir.

Kod Seç Genişlet

Type 'help;' or '\h' for help. Type '\c' to clear the current input statement.

mysql>

Veritabanlarına da bakılabilir isteniyorsa:

Kod Seç Genişlet

show databases;

+--------------------+
| Database           |
+--------------------+
| information_schema |
| mysql              |
| performance_schema |
+--------------------+
3 rows in set (0.00 sec)

Kod Seç Genişlet

exit

diyerek veya ctrl+d ile çıkabiliriz.

== PHP ve modüllerinin kurulumu ==

Temel olarak şu paketler PHP ve kendisinin Apache desteği için yeterlidir:

Kod Seç Genişlet

apt-get install php5 libapache2-mod-php5 php5-mcrypt

Bu komut beraberinde php5-cli, php5-readline gibi araç ve modülleri de kuracaktır. Şu aşamada sisteme PHP kurulmuş ve Apache'ye desteği verilmiş durumdadır. İşlerin yolunda olup olmadığını hemen denetleyebiliriz. Ubuntu 14.04 sürümünde Apache için /var/www/html dizini kullanılmaktadır. Bu nedenle Apache'nin dosyalarımızı okuyup yorumlayabilmesi için bu dizinde iş göreceğiz.

Kod Seç Genişlet

nano /var/www/html/info.php

ile boş bir dosya açıp içine şunu işliyoruz:

<?php
phpinfo();
?>

nano düzenleyicisinde dosyayı kaydedip kapatmak için ctrl+x kullanılabilir. "y" deyip ardından işlem onaylandığında dosya kayıt yapıp kapanacaktır. PHP'nin doğru yorumlanıp yorumlanmadığını anlamak için tarayıcımızda şu adrese gidiyoruz:

http://localhost/info.php

Karşımıza şöyle bir sayfa gelmeli:


Normal şartlar altında görüldüğü gibi sunucumuz PHP desteğini kazandı. Ancak eski alışkanlıklardan dolayı ileride işe yarayabilecek modüllerin kurulumunu da hazır olarak geçelim buraya:

Kod Seç Genişlet

apt-get install php5-curl php5-gd php5-intl php-pear php5-imagick php5-imap php5-memcache php5-ming php5-ps php5-pspell php5-recode php5-snmp php5-sqlite php5-tidy php5-xmlrpc php5-xsl

Bu modülleri araştırarak ihtiyacınız olup olmadığını veya ileride olup olmadığını öğrenebilirsiniz. İsterseniz hepsini ya da bazılarını kurar, yok sonra kurarım diyorsanız da hiç yürütmezsiniz komutu. Tabi ki modüller beraberinde kendilerinin ihtiyaç duyacağı paketleri de kuracaktır. Eski başlığımızda kurulumunu önerdiğimiz gibi aynı öneriyi bu başlığa da taşıdık.

Eğer modül kuracaksak Apache'yi yeniden başlatmamızda fayda var:

Kod Seç Genişlet

service apache2 restart

Şimdi az önce açtığımız http://localhost/info.php bağlantısını yenilediğimizde bilgiler arasındaki "Additional .ini files parsed" bölümünün kurulan modüllere göre aşağıdaki şekilde görünmesi gerekmektedir:



Bu aşamada sunucumuz web hizmeti vermeye hazırdır. Eğer MySQL'i elle yönetebilrim deniyorsa Phpmyadmin gibi bir uygulamaya gerek yoktur. Fakat biraz rahatlık arıyorum deniyorsa kendisi kurulabilir.

== Phpmyadmin kurulumu ==

Phpmyadmin kurulumunu şu komutla başlatabiliriz:

Kod Seç Genişlet

apt-get install phpmyadmin

Kurulum esnasında web sunucusu sorusu soracaktır ve aşağıdaki şekilde görünecektir:



Burada ok tuşlarıyla apache2'nin üzerine gelip boşluk tuşu ile işaretleyebilir, ardından Tab tuşu ile Ok kısmına gidebiliriz.
İkinci soru ise "Configure database for phpmyadmin with dbconfig-common?" sorusudur. Cevap zaten "Yes" üzerinde olmalıdır, değilse kendisini seçip onaylıyoruz. Eski anlatımımızda buna "No" dedirtiyorduk, genellikle gereksiz olduğu için yapılıyormuş bu. Son anlatımlarda "Yes" diyerek yola devam etmenin bir sorun oluşturmadığını gördüğüm için bu şekilde devam edelim.
Bir sonraki adımda sorulan parola MySQL için kurulumda atamış olduğumuz root parolasıdır.
Sonrasında ise bize Phpmyadmin için parola sorulacaktır, iki kere girerek işlemi tamamlayabiliriz. Eğer bir sıkıntı olmazsa kurulumun tamamlanmış olması gerekir.

Phpmyadmin'i hemen deneyebiliris: http://localhost/phpmyadmin
Eğer bir sıkıntı yoksa sizi Phpmyadmin'in giriş sayfası karşılamalıdır. root kullanıcısı ve atamış olduğunuz parola ile giriş yapabilirsiniz.

Giriş yaptıktan sonra dikkatinizi çekebilir, sayfanın altında "The mcrypt extension is missing. Please check your PHP configuration." yazıyordur. php5-mycrypt paketini yüklememize rağmen kendisini etkineleştirmediğimiz mızmızlanmakta. Şu şekilde çözebiliriz:

Kod Seç Genişlet

php5enmod mcrypt
service apache2 restart

Tekrar giriş yaptığınızda uyarının kaybolduğunu göreceksiniz.


Artık elinizde LAMPP denilerek ifade edilen bileşenler bütünü mevcut olup web sunucusu olarak hizmet alabilirsiniz.
Anlatım şu konularda genişletilebilir:

1. Apache kök dizin değişimi, daha güzeli olan sanal konak anlatımı.
2. Phpmyadmin gibi bileşenlerin parola arkasına alımı.

[eklenti yönetici tarafından silindi]

[heartsmagic]

Teknik, imlâ hataları gibi konuları belirtebilirsiniz arkadaşlar. Anlatıma öneri de sunulabilir. Sonunda eklemiş olduğum gibi ileride vakit olduğunda diğer konuları da eklemeye çalışabiliriz.

[plazma]

herhalde 14.04 diye iki paket değiştirilmiş

root@Atilgan:~# apt-get install php5-curl php5-gd php5-idn php-pear php5-imagick php5-imap php5-memcache php5-mhash php5-ming php5-ps php5-pspell php5-recode php5-snmp php5-sqlite php5-tidy php5-xmlrpc php5-xsl
Paket listeleri okunuyor... Bitti
Bağımlılık ağacı oluşturuluyor       
Durum bilgisi okunuyor... Bitti     
Bilgi, 'php5-idn' yerine 'php5-intl' seçiliyor
Bilgi, 'php5-mhash' yerine 'php5-common' seçiliyor
php5-common zaten en yeni sürümde.
php5-common elle kurulmuş olarak ayarlı.
Aşağıdaki ek paketler de kurulacak:
  libc-client2007e libming1 librecode0 libtidy-0.99-0 mlock pslib1
  ttf-dejavu-core
Önerilen paketler:
  uw-mailutils php5-dev memcached
Aşağıdaki YENİ paketler kurulacak:
  libc-client2007e libming1 librecode0 libtidy-0.99-0 mlock php-pear php5-curl
  php5-gd php5-imagick php5-imap php5-intl php5-memcache php5-ming php5-ps
  php5-pspell php5-recode php5-snmp php5-sqlite php5-tidy php5-xmlrpc php5-xsl
  pslib1 ttf-dejavu-core
0 paket yükseltilecek, 23 yeni paket kurulacak, 0 paket kaldırılacak ve 2 paket yükseltilmeyecek.
2.523 kB arşiv dosyası indirilecek.
Bu işlem tamamlandıktan sonra 9.742 kB ek disk alanı kullanılacak.
Devam etmek istiyor musunuz? [E/h] e

Phpmyadminde girişlten sonra Türkçe yazdı bende

mcrypt uzantısı eksik. Lütfen PHP yapılandırmanızı kontrol edin.

[heartsmagic]

Teşekkürler @plazma. php4-idn paketi değişmiş söylediğin üzere artık php5-intl olarak geliyor bir şekilde. php5-mhash ise uzunca bir süredir yokmuş zaten, -common paketi sağlıyormuş onu. Demek ki gözümden kaçmış.
Hataları da sunucu İngilizce yereli ile kurulduğu için o şekilde bıraktım. Diğer iletiler de Türkçe miydi sende?

[plazma]

Türkçe diye hatırlıyorum ama tekrar kurup bir ara teyid ederim.

[Murat Erdemir]

Merhaba. Benim önerim sanal konak meselesi. Buna gerçekten ihtiyacım var. Eminim bu konu da, bir çok insan için aydınlatıcı ve gayet eğitici olacaktır. Teşekkürler.

[Zebercet]

Elinize sağlık, çok iyi bir anlatım olmuş.
Ben kendi kullanıcı adımla /var/www klasöründe işlem yapamıyorum. Bu klasöre aşağıdaki kod ile kendi kullanıcı adıma alıp işlem yapsam sıkıntı olur mu? Yada daha farklı bir öneriniz var mı?

Kod Seç Genişlet


sudo chown -R kullanıcı_adım /var/www


[heartsmagic]

Pek uygun değil bu durum, zira web sunucularının sahiplenmesi gerekiyor bu dizini. O da bizim sistemlerimizde www-data oluyor. Böyle yaparsan sorun olmayabilir mi? Evet, belki olmaz. Grubun www-data'ya ait olması, çalıştıracağın şeye göre sadece okuyabilmesi falan da yeterli olur belki ama söylediğim gibi uygun olanı www-data kullanıcısının sahiplenmesidir. 

Yerelde çalışıyorsan ve böyle rahat ediyorsan, sorun da yaşamıyorsan kullanabilirsin ama, çok sıkıntı değil yani. Fakat dışarı hizmet veren bir sunucuda nasıl uygunsa öyle devam etmek daha makul.

[Zebercet]

Teşekkürler..
Yerelde kendi yazdığım scriptleri test ediyorum yada web sitelerimde düzenlemeler yapıyorum. Sonra web sunucuma atıyorum.

[heartsmagic]

Dikkat etmek sana kalıyor bu durumda, söylediğim gibi web sunucusunun okuması, yazması çizmesi gereken yerler olabilir. En azından sahiplikleri gözetmelisin böyle durumlar için.

[Taifuru]

Pek uygun değil bu durum, zira web sunucularının sahiplenmesi gerekiyor bu dizini. O da bizim sistemlerimizde www-data oluyor. Böyle yaparsan sorun olmayabilir mi? Evet, belki olmaz. Grubun www-data'ya ait olması, çalıştıracağın şeye göre sadece okuyabilmesi falan da yeterli olur belki ama söylediğim gibi uygun olanı www-data kullanıcısının sahiplenmesidir.

Yerelde çalışıyorsan ve böyle rahat ediyorsan, sorun da yaşamıyorsan kullanabilirsin ama, çok sıkıntı değil yani. Fakat dışarı hizmet veren bir sunucuda nasıl uygunsa öyle devam etmek daha makul.

Peki oraya ben nasıl dosya ekleyip çıkartabilirim ? Her defasında root mu olmak lazım?

[heartsmagic]

Tabi, eğer izinleri değiştirmezsen sürekli yetki alıp dosya geçmen gerekecektir. Bir başka seçenekse bu dizini ev dizini gibi bir yere almak, fakat yerelde çalışıyorsan ve dışarı açmıyorsan bir şeyleri izinleri değiştirmenle hemen hemen aynı kapıya çıkar. Ev dizini gibi bir yere almaktan kastım dizini oraya taşımak falan değil. Apache'nin ayarlarıyla değiştiriliyor bu dizin.

[Taifuru]

izin vermek daha mantıklı o zaman yerelde çalışıyorum zaten

[aegeanozan]

phpmyadmin de username olarak ne yazacağım. kurulumda username girmedik ki.


Mesaj tekrarı yüzünden mesajınız birleştirildi. Bu mesajın gönderim tarihi : 20 Haziran 2015 - 04:11:19
tamam öğrendim default olarak "root" imiş. şifre de "admin".

[heartsmagic]

Parolanın "admin" olmaması gerekiyor. Phpmyadmin mysql kullanıcısı ile iş görür. Kısacası mysql tarafı için ne kullanıldıysa onunla giriş yapılabilir.

[Kağıt Uçak Tamircisi]

Merhabalar Arkadaşlar;
Ben digitalocean firmasından bir vps sunucu kiralamak istiyorum şimdiden bir ön bilgi edinmek istedim Ubuntu server 14.04 sürümünü kullanacağım sizin anlattıklarınızı bu sunucu üzerinde uygularsam olur mu ? Local olarak kurmuştum çalıştı hiçbir problem yok ama sunucu tarafında yapılınca bir değişiklik yapmam gerekli mi veya buradaki adımları uygulayarak sorunsuz bir biçimde kurabilir miyim şimdiden teşekkürler iyi forumlar.

[heartsmagic]

Merhaba.

Değişiklik gerektiren bir durum yok, sunucu üzerinde de uygulayabilirsin rahatlıkla anlatımı. Tek değişen kısım dışarıdan çağırdığımız http://localhost/info.php adresi. Haliyle localhost yerine ip adresi veya yönlendirildiyse alan adı kullanılabilir.

[Kağıt Uçak Tamircisi]

Tamamdır
Teşekkür ederim.

[cihadkervan]

Merhabalar hocam  bir sorum olucaktı. Ben aws'ye ubuntu yükledim sonrada magento kurdum. Fakat bazı eklentiler için php sürümüm fazla ilerdeymiş 5.4 sürümüne çekmek istiyoruma ama yapamadım. Acaba php versiyonunu 5.6 dan 5.4'e nasıl alabirim

[heartsmagic]

Hani o eklentilerin ileri sürümü desteklemesini beklemek bence en makul şeydir ancak illa denemek isterim diyorsan:
http://askubuntu.com/a/498178

Eğer adımları tam anlamadıysan ve şüphen varsa buradan belirt özetlemeye çalışalım. Sonra durduk yere sisteminden olma. Gerçi adımları doğru uygulasak dahi bileşenleri bozma ihtimali var, fakat yanlış yapıp bozmaktan daha iyi bir durum sanırım bu

[cemben]

adımları sırasına uygun bir şekilde uyguladım ama ufak bir sorun yaşıyorum /var/www/html klasörünün içinde klasör veya dosya atamıyorum yazma izni yok sanırım yazma iznini nasıl vere bilirim?

[heartsmagic]

Eğer bu dışarıya bakan bir sunucu ise yazma izinlerini düzgün şekilde ayarlamak ve hatta mümkünse genele açmamak, yetkili bir kullanıcı ile her defasında ayrı ayrı işlem yapmak lazım. Durum böyleyse, kısacası bu dışarıya bakan bir sunucuysa lütfen bunu belirt ve aşağıdaki yöntemi uygulama.

Eğer bu yerelde çalıştığın bir sistemse ve dışarıyla ilgisi yoksa:

Kod Seç Genişlet

sudo chmod- R 777 /var/www/html

ile yazma çizme yetkisi verilebilir. Tekrar ediyorum, genelde 777 gibi bir yetkiyi önermeyiz ve kullanırken çok dikkat edilmesini salık veririz. Mümkünse dosyaları buraya:

Kod Seç Genişlet

sudo -H nautilus
şeklinde açacağın dosya yöneticisi ile hiç izinlerle oynamadan da aktarabilirsin. Tabi sonrasında aktardığın dosyalar için yine uçbirimden sahip/izin ayarlaması yapman gerekir. Örneğin:

Kod Seç Genişlet

sudo chown www-data /var/www/html/falanca
gibi.

[earas]

Anlatım için teşekkürler heartsmagic.

Doğrudan "kurulumla" alakalı olmasa da kurulum sonrasını ilgilendirecek bir soru sormak istiyorum. Ayrı başlık açmak yerine buradan sorayım dedim.
Web sunucu tarafında zayıfım belki çok basit bir cevabı vardır onu düşünerek değerlendirin 

Apache serverı yönetmek için, bazı işlemleri yapmak için conf dosyalarını editleme dışında başka bir çözüm yok mu? Yani IIS gibi bir GUI ortamı, küçük bir yönetim paneli falan? Çok temel şeyleri de(yeni site yayınlamak için virtual host) biraz daha kompleks şeyleri de (ldap) yapmak için hep vi ve nano ile conf dosyaları editleyerek yapıyoruz. Mutlaka GUI ortamında daha pratik bir yolu vardır diyorum. Sonuçta Apache server daha çok kullanılıyor ve bu kadar hosting firması var. Bir şekilde daha kolay bir yolla yönetiyor olmalılar...

[heartsmagic]

Olmaz mı
http://www.tecmint.com/web-control-panels-to-manage-linux-servers/

Fakat, özellikle kişisel sunucularda panel bence gereksiz. Ha, sunucu kullanıcı namına kalabalık bir sunucudur, sürekli bir şeyler ekleniyor çıkartılıyordur, ne bileyim kullanıcı kotasından tut da, FTP metepe gibi hesaplara kadar uğraşılıyordur, belki o zaman hayatı kolaylaştırsın diye panel kullanılabilir. Fakat, paneller kendilerine göre iş yapıyorlar, bu nedenle bir şey öğrenilecekse panele göre öğrenmek gerekiyor. Normal işlerin üzerine tabi, öteki türlü sadece panelle bu işi yapayım diyen bir süre sonra havlu atar.

Hani bazen öyle sorular geliyor ki forumda, insan Apache'yi de bilse, Nginx'i de bilse kalakalıyor öylece. Panel neyi nereye koymuş, hata kaydını nereye basıyor, nerede günlüklüyor, hesapları nasıl açıyor, ayarlamaları nasıl, verdiği X hatası neyin nesidir... Önce bunları çözmek gerekiyor. Hatayı ezbere bilmiyorsak panele yönelik arama yapıyoruz böyle olunca, öteki türlü web sunucularının falan kendi içinde bir standardı var.

Yukarıdaki panellerden bazıları ücretlidir ve barındırma firmaları tarafından kullanılır. Bazıları ise ücretsizdir, kurup denenebilir. Fakat dediğim gibi paneller buna göre kendi içinde değerlendirilmeli, artısı ve eksisi yönüyle. Ayrıca, eğer panel düşünülüyorsa elle kurulum yapılmamalı buradaki gibi, paneller pek sevmezler, "sen bırak biz yapacağız o işi" derler

Niyetin kurcalamak ve öğrenmekse hiç bulaşma panel işine, yok illa panellere de bakacağım diyorsan bence önce normal yollarla tecrübe edin, sonra panel tarafına bak.

[earas]

Aslında panele ihtiyacım var mı bilmiyorum. Buralara kadar gelen hikayem uzun. Özetle bir foswiki kurma olayı ve sonrasında doğan ihtiyaçlar sonucu 4 saatimi alan işlem çöp oldu. Tam her şey mükemmel oldu derken conf dosyasını kaydedip httpd servisini restart ettim ve kahve almaya gittim. Geldiğimde "Internal Error 500 Apache" hatasını alıyordum. Conf dosyasını düzelttim (yaptığım değişiklik ldap ile ilgiliydi zaten onla alakalı bozulma olamazdı), saatlerce sorun için arama yaptım ama çözemedim Zaman israfı ancak bu kadar olabilir. Yarın yine olayı çözemezsem tekrardan kurulum yapacağım ama bu sefer panel kurayım daha kolay yönetirim dedim.