Linux üzerinde yazılım silmek ne kadar güvenli

[zembela]

Merhaba,

Öğrenmek istediğim bir şey var: Linux üzerinde yazılımları silme (unistallerda mesela synaptic veya software centerda olabilecek buglar haricinde) %100 güvenlimi midir? Mesela ben Ubuntuda varsayılan olarak gelen bir sürü yazılımı silebilirmiyim?

Teşekkürler

[apocuk]

Yazılım silmede sıkıntı yok istediğiniz uygulamayı kaldırabilirsiniz,
ancak keneli silmek gibi sistemsel olaylarda tabi çökecektir.
neleri silmek istediğinizi yazarsanız daha fazla yardımcı olabiliriz

[zembela]

Yazılım silmede sıkıntı yok istediğiniz uygulamayı kaldırabilirsiniz,
ancak keneli silmek gibi sistemsel olaylarda tabi çökecektir.
neleri silmek istediğinizi yazarsanız daha fazla yardımcı olabiliriz

Danıştığım birkaç hocam Linux üzerinde paket kaldırmanın hatta paket yüklemenin dahi bazen sorun çıkarabileceğini söyledi. Detayları anlattılar fakat tam olarak anlayamadım. Birde burda sormak istedim.

[alquirel]

Bildiğim kadarıyla bir cevap vereyim.

Paket kurma esnasında olduğu gibi kaldırma esnasında da bağımlılıklar çözümlenir. Bir paketi kaldırdığınızda eğer bu paketin bağımlılıklarından biri de boşa çıkıyorsa, yani ona bağımlı olan başka paket kalmıyorsa o paket de "gereksiz" olarak işaretlenir.

İşte burada paket yöneticisinin bağımlılıkları çözümleme konusunda çok başarılı olması gerekir bir sorun oluşmaması için.
Bildiğim kadarıyla "apt" paket sisteminde böyle bir sorun olmuyor. Ben pek denk gelmedim en azından.

Diğerleri hakkında pek bir bilgim yok.

[zembela]

Paket kurma esnasında olduğu gibi kaldırma esnasında da bağımlılıklar çözümlenir. Bir paketi kaldırdığınızda eğer bu paketin bağımlılıklarından biri de boşa çıkıyorsa, yani ona bağımlı olan başka paket kalmıyorsa o paket de "gereksiz" olarak işaretlenir.

"gereksiz" paket kalması en fazla sistemde artıkların olmasına sebep olacaktır. Fakat bu bir sorun değil. En azından sisteme zarar verecek bir sorun değil.

[alquirel]

Eksik yazmışım.

Gereksiz paketleri apt sisteminde tek bir komutla temizleyebiliyorsunuz.

Kod Seç Genişlet


sudo apt-get autoremove


Bu da bir çeşit "uygulama kaldırma" olduğu için sizin bu başlıkta sorduğunuz sorunun kapsamına giriyor

Bu noktada da, aslında gerekli olup da paket sisteminin bağımlılıkları yanlış çözümlemesi sonucu gereksiz gibi görünen paketler olabilir. Mesela, tam ayrıntısını hatırlamıyorum ama bir arkadaşımızın sisteminde sıfır kurulum sonrası "autoremove" komutu, Gnome paketlerini kaldırmaya çalışıyordu.

(Yanlış biliyor da olabilirim)

[if]

Paket kaldırmanın güvenli olup olmaması ile sorun çıkarıp çıkarmaması farklı mevzular.

[furkankalkan]

aslında muhtemel tehlikeler yok değil mesela chakra linuxta arch linux deposundan bir program kurmaya çalışınca kde'nin bağımlılığı libpng ile programın bağımlılığı libpng çakışıyor haliyle programı kurduğunuzda kde açılmıyor.Ama ubuntu da buna benzer bi sorun gözlemlemedim.Ama siz yine de neyi kaldırdığınızı bağımlılık listesiyle beraber kontrol edin.

[zembela]

Paket kaldırmanın güvenli olup olmaması ile sorun çıkarıp çıkarmaması farklı mevzular.

Anlayamadım ?!

aslında muhtemel tehlikeler yok değil mesela chakra linuxta arch linux deposundan bir program kurmaya çalışınca kde'nin bağımlılığı libpng ile programın bağımlılığı libpng çakışıyor haliyle programı kurduğunuzda kde açılmıyor.Ama ubuntu da buna benzer bi sorun gözlemlemedim.Ama siz yine de neyi kaldırdığınızı bağımlılık listesiyle beraber kontrol edin.

Bir program run-time sırasında bir başka program ile çakışabilir. Çakıştığı için sistem açılmaz veya bozulur vesayre... Fakat bu olay, işletim sisteminin programı yüklerken, bir şeyin diğerinini üstüne yüklenmesi ve zarar görmesi, ikinci kere kurulup iki tane yüklü görünmesi, başkası tarafından kullanılan bir paketin silinmesi gibi sorunlardan kaynaklı bir şey değil. Run-time sırasında ikisinin çakışması sadece...

[if]

@zembela, önce paket kaldırmanın güvenli olup olmayacağını sordunuz sonra hocalarınızın paketleri kaldırmanın sorun oluşturabileceğine dair ifadesini yazdınız, ben de buna dikkat çektim. İkisi aynı şey değil.

[ekremsenturk]

Yazılım merkezinden (Paket yöneticisinden) kurabileceğin ve kaldırabileceğin bir uygulamadan zarar gelmez. Linux'u iyi bilmeyenler internet'ten bir şeyler kurmaya çalışırlar ve bu bir şeylerin sürümü ile işletim sistemindeki yazılımların sürümleri uyumlu olmayabilir. Ayrıyetten bir çok yazılım İnternet'te kaynakkod olarak mevcut olduğundan ve her biri, bir farklı yazılım ile derlenmesi gerektiğinden, her kurulum bir macera olabiliyor.  Böyle durumlarda kurulu paketi kaldırmakta sorun olabiliyor. .deb paketlerinde ise bir uyumsuzluk söz konusu ise, bir ikaz bildiriliyor ve kurulum, genelde engelleniyor.

Ama rastgele bir şeyler silmek, her zaman sakıncalıdır. Meselâ, ilk kez bir Bilgisayar satın almış ve ilk kez Bilgisayar kullanacak olan bir kişi, tertemiz bir başlangıç için, bütün kendi ilave etmediği dosyaları silmek isteyebilir.

[zembela]

@zembela, önce paket kaldırmanın güvenli olup olmayacağını sordunuz sonra hocalarınızın paketleri kaldırmanın sorun oluşturabileceğine dair ifadesini yazdınız, ben de buna dikkat çektim. İkisi aynı şey değil.

Paket kaldırmak (veya yüklemek) güvenli değilse, sistemde sorunlar meydana gelecektir (gelebilir). Paket kaldırmak (veya yüklemek) sorunlu ise yapılan işlem %100 güvenli değildir anlamına gelir.

İnce detayı kaçırıyor olabilirim. Yardımcı olmazsanız hala anlamamaya devam edeceğim.

Eğer hocalarıma sormama ve daha sonra burada sormamı tuhaf bulduysanız, bulmayın derim. Çünkü ben her sorumu 4-5 yerden cevabını almadan durmam.

[if]

Bahsettiğiniz "güven" neye işaret ediyor? Sistemdeki var olan veya oluşabilecek güvenlik açıkları anlamına mı gelmekte? Yoksa sistemin veya herhangi bir paketin kaldırılan herhangi bir paket yoluyla bozulması anlamına mı gelmekte?

Hocalarınıza sormanızı neden tuhaf bulayım...

[zembela]

Bahsettiğiniz "güven" neye işaret ediyor? Sistemdeki var olan veya oluşabilecek güvenlik açıkları anlamına mı gelmekte? Yoksa sistemin veya herhangi bir paketin kaldırılan herhangi bir paket yoluyla bozulması anlamına mı gelmekte?

Basit bir örnek: windowsta program silmek (çok fazla olduğunda program yüklemek dahi) sıkıntı yaratabiliyor. Sıkıntı olabilme ihtimali olunca, bende "program silmek güvenli değildir" kanaatine varıyorum. Aynı şeyin Linux sistemlerinde bu kadar kötü olmadığını biliyorum. Fakat kusursuz olmadığınıda hocalarımdan duydum. Böyle olunca daha fazla detayı ise burada sormak istedim.

[Heisenberg]

Şöyle bir bakayım dedim, ben bu konudan bir şey anlamadım güvenli derken ne kastediliyor, hocalarınızın uzmanlık alanı ne, linux hakkında ne biliyorlar?  Çok adam gördüm halen linuxü, özelde dağıtımları terminal üzerinden çalışan sistemler sanıyor çünkü gnu bir bakış açısı iken, bir duruşken bazıları için teknoloji, yazılım vs. alanlarda çalışmak sadece bir iş ve para kaynağı...

[zembela]

Şöyle bir bakayım dedim, ben bu konudan bir şey anlamadım güvenli derken ne kastediliyor, hocalarınızın uzmanlık alanı ne, linux hakkında ne biliyorlar?  Çok adam gördüm halen linuxü, özelde dağıtımları terminal üzerinden çalışan sistemler sanıyor çünkü gnu bir bakış açısı iken, bir duruşken bazıları için teknoloji, yazılım vs. alanlarda çalışmak sadece bir iş ve para kaynağı...

Bir hocam yurtışında master yapmıştı işletim sistemleri üzerine, diğeri tez danışmanım yazılımcı. Linux üzerinde baya uygulama geliştirdikleri için sürekli muhabbeti geçiyor.

Güvenli meselesini sanırım ben yanlış açıklamışım-anlatamamışım. Bir üste mesajımda yazdım tekrar eğer yine anlaşılmadıysa uzun süre uğraşıp bir paragraf yazacağım

[Heisenberg]

Peki açıklama için teşekkürler ayrıca hocalarınıza haksızlık yaptım yukarıda affola, Tabiki gnununda alacağı daha çok yol var. Sizlerin linux ve gnu konusundaki uzmanlığınızda bu forum için bir zenginlik.

[if]

Kaldırılan pakete bağlı olarak paket kaldırmanın kendisinin güvenlik açığı oluşturacağını sanmıyorum. Bilakis sistemin daha da güvenli hale gelmesi muhtemel çünkü kaldırılan paket bir açık barındırıyorsa o açıktan kurtulunmuş olunur. Misal AppArmor paketini kaldırmak gelebilecek kimi tehlikelere karşı savunmanızı zayıflatabilirken Ubuntu kısıtlı ilavelerini kaldırmak savunmanızı kuvvetlendirebilir.

Diğer senaryoda ise kaldırılan paket başka bir paket/ler tarafından ihtiyaç duyulan bir paketse, bu pakete ihtiyaç duyan paketin/paketlerin çalışmasında kararsızlıklar görülebilir, açlışmayabilir veya çalışmasına aynen devam eder. Yani durum kaldırılan pakete ve nasıl kaldırdığınıza bağlıdır. Ne şekilde olursa olsun bunda sistemin hatası yoktur. Siz sisteme paketi kaldır derseniz o da kaldırır, başka bir şey yapması düşünülemez. Sisteme resmi depolar hariç diğer depolardan paket kurmak da yine kullanıcının sorumluluğundadır. Misal libgtk-3-0 paketini kaldırırsanız önünüzde sadece siyah bir ekranla başbaşa kalırsınız ama gtk2-engines-murrine paketini kaldırırsanız bu pakete bağlı olan temalar çalışmaz fakat sistem kararlı bir şekilde çalışmaya devam eder. Depoda unity varken PPA'dan unity kurmak sistemi kararsızlaştırabilir.

Gördüğünüz gibi iş çoğu zaman kullanıca bitiyor.

Bildiklerim bu şekilde.

[zembela]

Kaldırılan pakete bağlı olarak paket kaldırmanın kendisinin güvenlik açığı oluşturacağını sanmıyorum. Bilakis sistemin daha da güvenli hale gelmesi muhtemel çünkü kaldırılan paket bir açık barındırıyorsa o açıktan kurtulunmuş olunur. Misal AppArmor paketini kaldırmak gelebilecek kimi tehlikelere karşı savunmanızı zayıflatabilirken Ubuntu kısıtlı ilavelerini kaldırmak savunmanızı zayıflatabilir.

Diğer senaryoda ise kaldırılan paket başka bir paket/ler tarafından ihtiyaç duyulan bir paketse, bu pakete ihtiyaç duyan paketin/paketlerin çalışmasında kararsızlıklar görülebilir, açlışmayabilir veya çalışmasına aynen devam eder. Yani durum kaldırılan pakete ve nasıl kaldırdığınıza bağlıdır. Ne şekilde olursa olsun bunda sistemin hatası yoktur. Siz sisteme paketi kaldır derseniz o da kaldırır, başka bir şey yapması düşünülemez. Sisteme resmi depolar hariç diğer depolardan paket kurmak da yine kullanıcının sorumluluğundadır. Misal libgtk-3-0 paketini kaldırırsanız önünüzde sadece siyah bir ekranla başbaşa kalırsınız ama gtk2-engines-murrine paketini kaldırırsanız bu pakete bağlı olan temalar çalışmaz fakat sistem kararlı bir şekilde çalışmaya devam eder. Depoda unity varken PPA'dan unity kurmak sistemi kararsızlaştırabilir.

Gördüğünüz gibi iş çoğu zaman kullanıca bitiyor.

Bildiklerim bu şekilde.

Paylaşım için teşekkürler...

[if]

Rica ederim.

[heartsmagic]

Bence hocaların ne dediği önemli. Salt olarak "Paket kurmak/kaldırmak sorun olabilir" Linux'ta demişlerse ve bunun nedenlerini anlatmamışlarsa ne üzerine ihtisas yaptıkları çok önem arz etmez. Söyledikleri şey için bu forumda sorunsuz bir şekilde senelerdir Linux kullanan, senelerdir uygulama kaldıran/kuran bir dünya insanı örnek gösterebiliriz.

Fakat hocaların söylemek istediği başka bir şeyse onu ayrıca bilmemiz gerekir. Ben öyle sanıyorum ki buraya eksik aktarıldı söylenen şey.

[matrax_41]

Örnek olarak ben, kurulumdan sonra işime yaramayacağını düşündüğüm yüzlerce paketi kaldırıyorum sistemden. Kaç senedir hiçbir sorun yaşamadım. Tabi kernel çekirdek, kütüphane vb... sistemin çoğu tarafından kullanılan paketleri kaldırırsanız o zaman bilgisayarı açamayacak duruma bile gelebilirsiniz. Hocaların dediği de çekirdek vb... paketlerin kaldırılmasıdır sanırım. Sonuçta windowsta çelirdeği kaldırmak gibi bir şey söz konusu değil.

[ekremsenturk]

Bahsettiğiniz "güven" neye işaret ediyor? Sistemdeki var olan veya oluşabilecek güvenlik açıkları anlamına mı gelmekte? Yoksa sistemin veya herhangi bir paketin kaldırılan herhangi bir paket yoluyla bozulması anlamına mı gelmekte?

Basit bir örnek: windowsta program silmek (çok fazla olduğunda program yüklemek dahi) sıkıntı yaratabiliyor. Sıkıntı olabilme ihtimali olunca, bende "program silmek güvenli değildir" kanaatine varıyorum. Aynı şeyin Linux sistemlerinde bu kadar kötü olmadığını biliyorum. Fakat kusursuz olmadığınıda hocalarımdan duydum. Böyle olunca daha fazla detayı ise burada sormak istedim.

Windows'ta bir program silmek ile kast ettiğiniz, bir program'ın Programlar dizinindeki klasörünü silmek ise, * tabi ki sorun yaşanır. Çünkü bir program'ın klasörünü veya dosyasını silmek, o program'ı kaldırmak anlamına gelmez. Sadece program'ın dosyaları silinmiş olur. Windows program'larının genellikle kendi ayarlarında bu imkânı sağlayan bir alt program vardır ( Uninstaller ), veya Sistem'in kendi "ekle kaldır" paket yöneticisinden kaldırabilirsiniz.

Bazı Program'lar inatçı olabilir ve kaldırılmak istendiğinde sistem'i bozabilecek veya düzgün çalışmasını önleyebilecek bir kalıntı bırakabilirler. Ama bunun nedeni İşletim sisteminden kaynaklanmaz, Program'ın üreticisinin kötü niyetinden kaynaklanır.

Mesalâ Virüs'lerde birer kötü niyet ile kullanılan program'lardır. Aynı tür program'ların ( bakış açısına göre ) iyi niyetle kullanılanlarınada arka planda çalışan programlar denir, ve hem Microsoft , hem Google ve bir çok başka yazılım şirketi, tarafından bu tür programcıklar, kullanıcı alışkanlıkları hakkında bilgi edinmek için kullanırlar.

Program'lar, usülüne uygun kaldırılırlarsa veya kurulurlarsa, hiç bir sistem'de bir sorun çıkacağını sanmıyorum. İnternet'ten, Wordpress'ten birisinin sitesinden, kendi Bigisayar'ından kopyaladığı ve Exe uzantılı bir dosyayı program sanıpta, Programlarım dizinide bir klasörün içine kopyalarsanız, bu iş sorun yaratır.

Kısacası, sorun her zaman kullanıcının bilinçsizliğinden kaynaklanır.

[Comrade]

Bu sorunu ben de yaşıyorum, PPA çakışıyor.. Misal driver güncellemek istiyorum, güncellemek istediğim ppa kernel'in eski bir versiyonunu kurmaya kalkıyor.. Eee güncellemesem bu sefer az fps alıyorum.. Güncellesem ileride silemiyorum "depends" zırvalığı ortalığı kasıp kavuruyor, öyle kalıyorum.. Ne olacak yani? Ubuntu'nun ve xorg-edgers'in tüm güncellemelerini aklımda mı tutacağım?

[heartsmagic]

@Comrade, sisteme eklenen ek PPA'lar Ubuntu'nun değil kullanıcının sorumluluğundadır. Sonuç olarak temel kurulumda olmayan, güncellemelerle gelmeyen paketleri sisteme kuran kullanıcının kendisi. Eğer PPA bir çakışmaya neden oluyorsa, bu durum da PPA'nın sorumluluğundadır ve o zırvalığı hata bildirimi olarak yapmak kullanıcıya düşer.