Ana Sayfa Menüsü ve Forumda Geçen ''Masaüstü'' Kelimesi Hakkında

[gufabe]

Bazen anlatmak istediğiniz şeyin, bir oturum mu, bir pencere yöneticisi mi, üzerinde kısayol simgeleri bulunan bir alan mı, yoksa bir ekran görüntüsü mü olduğunu anlatırken zorlanmamış olanınız yoktur sanıyorum. Bu bağlamda, ''Desktop'' gibi çoklu anlamlara karşılık gelen ve bilişimdeki Türkçe karşılığı ''masaüstü'' olan kelimenin, özellikle Windows'un sınırlı terminolojisiyle ortaya çıkan çarpık ve yetersiz karşılığının yarattığı bulanıklıkla daha da karmaşıklaşan anlamını, en azından forum bazında sadeleştirmek yararlı olabilir.  Ayrıca, bize bazı linux dağıtımlarının ''desktop switcher'' kavramı için ''masaüstü geçişi'' kullanırken, bazılarının ''çalışma alanı geçişi'' kullanması tercihinin  nasıl bir kolaylık sağladığını da hatırlatmak isterim.

Örnek olarak işe, resimde görülen ''Masaüstleri'' başlığı yerine ''Grafik Ortam Oturumları'' ya da daha başka bir karşılık ve alt başlıklarda görülen ''KDE Masaüstü'' vb. yerine ''KDE Ortamı'' ya da  başka bir karşılık gibi alternatifleri kullanmakla başlanabilir diye düşünüyorum.

[if]

"Grafik Ortam Oturumları" yerine "Masaüstü Yöneticileri" daha uygun bence. Aslında oradaki KDE gibi altbaşlıklar Kubuntu'ya vs işaret etmekte.

[gufabe]

 Daha zengin (çok alternatifli) bir bilişim dilinin daha güçlü bir iletişimi getireceğini düşünüyorum. Bunun için, tıpkı ''desktop switcher''= ''çalışma alanı geçişi'' örneğinde görüldüğü şekilde ''masaüstü'' kelimesinin -desktop kelimesinin tam karşılığı olduğu halde- kullanılmama yoluna gidildiği türden girişimlere ihtiyaç var gibi geliyor bana. (En azından forum için.) O yüzden başlığı da özelikle ''masaüstü''  kelimesine (kavramına değil) odaklanarak açtım aslında.

[alorak]

Masaüstü Ortamları kelimesi bence grafiksel masaüstlerine çok uymakta.. bence böyle olmalı ki İngilizcesi de desktop environment olduğunu da göz önüne almalıyız gibi..

[gufabe]

İçinde masaüstü kelimesi geçmeyen bir öneri gelmediği için son bir kez daha anlatmaya çalışayım.

İlk iletiden;

(...) bazı linux dağıtımlarının ''desktop switcher'' kavramı için ''masaüstü geçişi'' kullanırken, bazılarının ''çalışma alanı geçişi'' kullanması tercihinin  nasıl bir kolaylık sağladığını da hatırlatmak isterim.

Buradaki kolaylık ''çalışma alanı'' biçimindeki kullanım tercihinden geliyor. Bunu öneren kişi ''workspace'' teriminden haberdar olmasına rağmen, ''desktop switcher'' teriminin karşılığını ''çalışma alanı geçişi'' olarak öneriyor. Bunu yapmaktaki amacı ''desktop/masaüstü'' terimini çağıran anlamların birinden kurtulmak. Böylece kavramı sadeleştirmek ve anlatımı güçlendirmek. Sonuç olarak bu öneri fayda sağlayan amacına ulaşıyor. Birbirimizi anlamamız kolaylaşıyor. Örneğin, forumda daha önce ''masaüstü'' terimiyle ilişkilendirilerek açılmış konular¹,  zamanla ''çalışma alanı'' terimiyle ilişkilendiriliyor ².

1: http://forum.ubuntu-tr.net/index.php?topic=3412.msg37625#msg37625

2: http://forum.ubuntu-tr.net/index.php?topic=13554.msg166722#msg166722

Hepimiz ''Gnome Desktop'' tamlamasını gördüğümüzde bunun tek bir doğru çevirisinin olduğunu ve bunun da ''Gnome Masaüstü'' olduğunu biliriz. Bununla beraber sözlük hassasiyetinden biraz uzaklaşarak, iletişim ihtiyaçlarımıza karşılık verecek farklı kelimeleri aramak da ayrı bir gereklilik olarak görülebilir.     

[alquirel]

@gufabe,

Bence bu iletiniz forumdaki bölüm isimlerinin ötesinde bir yerde. Yani bölüm isimlerinin değişmesinden çok Desktop, Desktop Environment, Workspace gibi kavramların Türkçedeki karşılıkları hususunda bir kültür yerleştirmeye çalışan bir anlatım olmuş

Bence "desktop switcher" ifadesi bizi bağlamamalı, çünkü orada bence asıl olması gereken "workspace switcher" ifadesi.

Yine de bu kullanım üzerinden gidersek, tek başına "masaüstü" kelimesi şu an "çalışma alanı" kavramını karşılıyor, ancak tek başına "masaüstü" kelimesi Gnome veya KDE'yi karşılamaz. Bu ikisini karşılayabilmesi için kelimenin yanına bir de "ortamı" kelimesini eklememiz gerekiyor. Bununla birlikte aynı "masaüstü" kelimesi Gnome veya KDE'nin yanında tek başına kullanıldığında da bu sefer "çalışma alanı" ifadesini değil "masaüstü ortamı" ifadesini karşılar hale geliyor.

Yani demek istediğim, elin adamı "desktop" kelimesini nasıl her yerde kullanabiliyorsa biz de "masaüstü" kelimesini kullanabilmekteyiz. Bu sözlüksel bir bağlılık da oluşturmuyor bence görüldüğü üzere.

Ayrıca "desktop" veya "masaüstü" kelimesi ilk olarak Gnome, KDE gibi ürünleri anlatmak için kullanıldı.
Biz sonradan ortaya çıkan "çalışma alanı" ifadesi için yenilik yapmak dururken yerleşmiş, kemikleşmiş bir ifadeye niye dokunuyoruz ki?

[travego0403]

Bir kelimenin farklı anlamlar içermesi dilin zenginliği değil midir? Bence bu bir zenginliktir. 

[gufabe]

@alquirel,

İlk paragraftaki misyonu sen işaret edince gördüm ve sıcak geldi doğrusu. 

Çalışma alanı terimi bir örnek yalnızca. Zaten konunun anlaşılma eşiği -benim anlatım kabiliyetimin aksine- yüksek olduğu için, başka örnekler vererek ekseninden kaymasını istemiyorum. (Yoksa akllıma ''sistem'' , ''sürüm'' gibi örnekler de geldi şimdi.)

Bu arada basit bir mantığa göre ''masaüstü'' kelimesi ilk olarak masaüstü bilgisayarlar (desktop computer) için kullanılmış olmalı. Ama bu da yine verdiğim örnek üzerinden giderek ilişkilendirdiğin bir mesele olduğu için asıl vurgulamak istediğim şeyden uzaklaştırıyor. Esas olarak forum üzerinden yalnızca şunu sorguluyorum: Gnome, KDE vb. içeren bir kategorinin başlığını ''Masaüstleri'' yerine, ''Grafik Arayüzler'' , ''Ortam Yöneticileri'' ya da şimdi aklıma gelmeyen başka bir ad altında toplamak uzun vadede iletişimimizi kolaylaştırır mı? (Yoksa hayır, masaüstü terimine diş bilemiş değilim )


@travego0403,

Kesinlikle! 

[alquirel]

Öncelikle ben ilk olarak derken üzerinde konuşmakta olduğumuz iki kavram arasında ilk olarak demek istemiştim. Yoksa daha geriye gidersek dört ayaklı masalarımızın üstüne kadar yolumuz var

Bence de zaten konuşulması gereken, ilk paragraftaki misyon çerçevesinde olmalı aslında. Yani forumdaki bölüm isimlerini değiştiririz pek sorun olmaz. Hatta oraya yazacağımız kelime, altında Gnome KDE XFCE gibi alt bölümleri barındırdığı sürece, o kelime ne olursa olsun anlaşılacaktır zaten.

Kişisel fikrim şu yönde. Grafik arayüzler ifadesi bence uygun olmaz, çünkü Grafik Arayüz diye tabir ettiğimiz şeyin İngilizce kısaltması GUI. Bu da her ne kadar Gnome KDE gibi ortamlar arasındaki farklılıklardan birini oluşturuyor olsa da tam olarak bizim amacımızı karşılamaz diye düşünüyorum. Ortam Yöneticisi ifadesi de biraz sıkıntılı. Çünkü burada tek başına Ortam kelimesini Masaüstü Ortamı veya Grafik Ortamı ifadelerinin karşılığı olarak kullanmak istersek bu sefer de müzik oynatıcılarımıza yazık olacak. Çünkü tek başına Ortam kelimesinin, müzik video gibi dosyaların karşılığı olarak kullanımı yerleşmiş bir kullanım oldu.

Şimdilik bu kadar

[gufabe]

Yani forumdaki bölüm isimlerini değiştiririz pek sorun olmaz.

Sanırım bilişimdeki terimsel karşılığı açısından en az sorun yaratacak olanını bulmanız gerecek. Bu noktada senden feyz alınabilir.

Bence "desktop switcher" ifadesi bizi bağlamamalı, çünkü orada bence asıl olması gereken "workspace switcher" ifadesi.

O halde forumda Desktop'u anlatan ''masaüstü'' yerine Workspace'i anlatan ''masüstü'' kelimesini değiştirmek üzerine  düşünülebilir. Yani ilk iletimdeki görüntüyü hiçbir değişikliğe uğratmadan bunun yerine forumdaki En Güzel Masaüstü Yarışması ve Ubuntu, Türevleri Ve Diğer Dağıtımlara Ait Masaüstü Ekran Görüntüleriniz başlıklarında geçen masaüstü kelimesi için senin alıntıda itiraz ettiğin adlandırma üzerinden bir değişikliğe gidilebilir. Bu durumda yukarıda geçen iki başlıktan ''masaüstü'' kelimesi çıkar ve yerine ''çalışma alanı'' kelimesi gelir.   




[Yeni bir öneri sahibi olmanın dikkate alınmama, yok sayılma veya yadırganma ve heves kırılması gibi getirileriyle birlikte çoğunlukla bıkkınlık ve vazgeçme gibi sonuçları oluyor. @alquirel, konuyu derinlemesine değerlendirdiğin için teşekkür ederim. Gördüğün gibi bu iyiliğine karşılık olarak seni konunun içine çekip kendimi kurtarmayı düşünüyorum. ]

İyi seneler...

[alquirel]

Beni konunun içine çek çekmesine ama sonuca yansıyacak değişiklikler bekleme benden Çünkü o kısım ortak kararla yapılacak şeyler.
Ben sadece konuya farklı açılardan da bakılabilmesi adına konuyu dallandırırım senin yaptığın gibi.

Çalışma alanı dendiğinde benim aklıma gelen şey, kısaca söylemem gerekirse, pencere grupları. Ben çalışma alanlarını farklı amaçlarla açılan pencereler kendi aralarında bir grup oluşturmaya başladığında kullanıyorum. (Ve bence büyük bir çoğunluk böyle yapıyor.) Mesela dosya kopyalama işleri yaparken bu işle ilgili pencereleri bir alt çalışma alanına alıyorum, onlar orada iş yaparken ben diğer çalışma alanında internetteki işlerimi hallediyorum. Bu esnada da görünümle ilgili herhangi bir yapılandırma, ayar farkı olmuyor bu pencere gruplarının bulunduğu yerlerde. Yani benim bir çalışma alanındaki ekran görüntüm ne ise tüm çalışma alanlarında da o oluyor. Dolayısıyla ekran görüntümdeki ayarlamalar çalışma alanından bağımsız öğeler oluyor.
Bu açıdan bakıldığında yarışmalar ve ekran görüntüleri başlıklarındaki Masaüstü ifadesinin Çalışma Alanı olarak değiştirilmesi biraz alakasız kalıyor.
Desktop switcher ifadesine getirdiğim itirazın altında da bu yatıyor zaten. Çünkü orada değiştirilen şey ne masaüstü yöneticisi, ne de masaüstü ayarları. Değiştirilen şey (yani switch işlemine tabi olan şey) sadece gruplandırılmış pencereler. Bunların arasında "switch" işlemi yapılıyor.

[gufabe]

@alquirel, farklı taraflarda olmadığımızı aynı tarafta olduğumuzu göstermek için yazdım bir önceki iletimi. Çünkü farklı kavramlara işaret eden anlamlar için masaüstü kelimesini kullanmak zorunda kalıyoruz (hepimiz).

Ben sadece konuya farklı açılardan da bakılabilmesi adına konuyu dallandırırım senin yaptığın gibi.

Farkındayım ve bunu yapman için seni bilinçli olarak kışkırttım. Göstermek istediğim; kullanımı yerleşmiş yaygın bir tanımlamayı yeniden ele aldığında, o değerlendirmenin mutlaka itiraz edilebilir kısımlar taşıyacağıydı. Buna girişen kim olursa olsun sonuç değişmiyor. Üstelik sen bir öneride bulunmadığın halde aynı kaderi yaşamak durumunda kalabiliyorsun. Şimdi senin değerlendirmelerini bir deneyin konusu yapalım. Aslında senin niyetini ve ne kastettiğini anladığım ve katıldığım halde nasıl itirazlarda bulunulabileceğini görelim:

*Hayali kişimizin adı @eskiköycü olsun... Bu kişi senin ''Bence "desktop switcher" ifadesi bizi bağlamamalı, çünkü orada bence asıl olması gereken "workspace switcher" ifadesi.'' düşüncene katılmayan ve ''masaüstü'' yerine ''calışma alanı'' kavramının yerleştirilmesine karşı biri olsun. Kabaca şöyle düşünsün: ''Bu yazılımın geliştiricisi ona desktop switcher dediyse bir bildiği vardı herhalde herkes bu kavramı kullanırken ne anlatıldığını anlıyor. Ne diye workspace switcher diye değiştirilmeye çalışılıyor ki hiç anlamıyorum...'' Senden alıntılar yaparak itiraz ediyor:

Çalışma alanı dendiğinde benim aklıma gelen şey, kısaca söylemem gerekirse, pencere grupları. Ben çalışma alanlarını farklı amaçlarla açılan pencereler kendi aralarında bir grup oluşturmaya başladığında kullanıyorum.

@eskiköycü: - Söylediklerinden, display manager ile ulaştığımız masaüstü, biz bir pencere açana kadar masaüstü kimliğini sürdürüyor ve pencere açıldığında orası artık bir çalışma alanı halini alıyor gibi bir sonuç çıkmış.

Mesela dosya kopyalama işleri yaparken bu işle ilgili pencereleri bir alt çalışma alanına alıyorum, onlar orada iş yaparken ben diğer çalışma alanında internetteki işlerimi hallediyorum.

@eskiköycü: - Neden  diğer bir masaüstüne geçiyorum demiyoruz ki? Masaüstü 2'ye Masaüstü 3'e geçiyorum dediğinde de ne söylediğin anlaşılıyor zaten.

                                                                                                      ***


Alışkanlıklarda ısrar mı? İhtiyaçlara uygun yeniliklerin araştırılması mı? Senin ikincisinden yana olduğun sonucuna varıyorum. Yoksa;

Yani demek istediğim, elin adamı "desktop" kelimesini nasıl her yerde kullanabiliyorsa biz de "masaüstü" kelimesini kullanabilmekteyiz. Bu sözlüksel bir bağlılık da oluşturmuyor bence görüldüğü üzere.

ya da
 

Biz sonradan ortaya çıkan "çalışma alanı" ifadesi için yenilik yapmak dururken yerleşmiş, kemikleşmiş bir ifadeye niye dokunuyoruz ki?

demiş birinden aşağıdaki ifadeyi görmenin başka bir açıklaması olamaz.

Desktop switcher ifadesine getirdiğim itirazın altında da bu yatıyor zaten. Çünkü orada değiştirilen şey ne masaüstü yöneticisi, ne de masaüstü ayarları. Değiştirilen şey (yani switch işlemine tabi olan şey) sadece gruplandırılmış pencereler. Bunların arasında "switch" işlemi yapılıyor.

[alquirel]

Öncelikle herhangi bir yanlış anlaşılma olmaması için şunu söyleyeyim. Ben yazılanların arkasında bir kutuplaşma bir tartışma niyeti var kabul edip de yazmadım. Sadece kendi düşüncelerimi belirttim. Yani farklı taraflardaymışız gibi bir kabulüm olmadı

Uzun uzadıya yazmışsın ama ben hepsini kapsayacak bir cevap veremeyebilirim şu an. Kusura bakılmaya

Dediğin gibi bir çözüm önerisi sunmuş değilim. Çünkü konuşulanların gidişatı "Masaüstü" mü "Çalışma Alanı" mı sorusuna cevap arama yönünde değildi. En azından çıkış noktası orası değildi. Ben konuşacaksak bu konuşulsun babında yazdım şimdiye kadar. Bunu yaparken de dikkate alınması gereken noktaları irdelemeye çalıştım. Eğer bu konunun çözüme ulaşması gereken sorusu bu yöne tamamen kaydı ise buna yönelik cevap vermeye çalışırım. Lakin şu an hem konunun üzerinden biraz geçmiş olması, hem benim şu an kafamı toplayamıyor olmam cevap yazabilmemi engelliyor.
Yine de cevapsız geçmek istemedim

Masaüstü, Masaüstü Ortamı, Masaüstü Ekran Görüntüsü, Çalışma Alanı, Grafik Ortam...
Bunlar arasında net bir sınır çizilebilecekse çizelim. Ancak bana kalırsa net bir çizgi çizilmesi zor, çünkü dediğin gibi kullanıldığı yere göre değişebiliyor.

Mesela "diğer masaüstüne geçiyorum" denildiğinde çalışma alanları arasındaki geçişi karşılar, ama sistemde kurulu olan diğer masaüstü yöneticisine geçişi sanki daha çok karşılar.

Yine mesela masaüstü ve çalışma alanı kavramları aynı mı, farklı mı? Ne aynı ne de farklı. Örnek üzerinden gidersek bir yemek masası düşünelim. Ahşap olsun, üzeri de verniklenmiş olsun, üstüne de bir yemek örtüsü serilmiş olsun. Bu yapılan özelleştirmeler masaüstü özelleştirmeleri olarak kabul edilebilir. Ama aynı zamanda yemek yenilen alan üzerinde de özelleştirme yapılmış olur. Yani masanın üstü boşken görünen şey hem masaüstüdür, hem çalışma alanıdır. Ne zamanki masanın üzerine yemek tabaklarını, salata tabaklarını, sürahi ve bardakları yerleştirirsiniz, masanın üzerinde bir yerleşim olur. Bundan sonraki düzenlemeler, yani mesela sürahiyi soldan sağa alma işi yemek yeme alanının (çalışma alanının) üzerinde yapılan değişikliklerdir. Masanın ahşap olması falan değişmez bu durumda.

Dediğim gibi kafam karışık olduğundan bu kadarıyla yetinmek istiyorum. Buraya kadarki kısımda da bir gariplik varsa kusura bakılmasın

[gufabe]

Öncelikle herhangi bir yanlış anlaşılma olmaması için şunu söyleyeyim. Ben yazılanların arkasında bir kutuplaşma bir tartışma niyeti var kabul edip de yazmadım. Sadece kendi düşüncelerimi belirttim. Yani farklı taraflardaymışız gibi bir kabulüm olmadı

Şüphesiz ben de aksini düşünmedim. 

İletinin geri kalan kısmı ile ilgili genel olarak şunu söyleyebilirim. Masaüstü Yöneticisi (Nautilus, Thunar...), Masaüstü Ortamı (Gnome, KDE...),  Masaüstü Ekran Görüntüsü, Masaüstü Kısayolu ya da ''masaüstü'' kelimesini kullanarak anlatmayı tercih ettiğimiz herhangi bir kavram için, kendi yapamadığım yeni bir adlandırmayı başkasından beklemek  büyük bir haksızlık olur. 

Ayrıca acele etmene hiç gerek yok. Sonra da  değerlendirebiliriz. Belki bu arada üzerine düşünenler olur ve yardımcı, önaçıcı fikirler gelir (forum içinden ya da dünyanın herhangi bir yerinden) . Tıpkı ''Çalışma Alanı'' örneğinde olduğu gibi.

[alquirel]

Küçük bir düzeltme yapıp beyin fırtınasını başkalarına havale ediyorum.

Masaüstü Yöneticisi (Nautilus, Thunar...)

Nautilus gibi araçlar, Masaüstü değil Dosya Yöneticisidir
Yani Masaüstü Ortamı ile Masaüstü Yöneticisi aynı şeyler desek yanlış olmaz şimdilik.

[gufabe]

Elbette ... Düzeltiyorum.

(Hakikatten bu mesele fena yoruyor )