Çeviride kullanılacak Türkçe meselesi

[kavurt]

Burada "gogıldan çeviri yapanların uyarılması" konusunda bir ileti vardı. Silindi mi bilmiyorum, ama bulamadım şimdi.

Yiğit Ateş, bunlardan birini uyarmak zorunda kaldığını yazmıştı.

Bu "uyarılan" kişi benim. Sanırım nasıl ve hangi konuda uyarıldığımı buradaki üyeler de bilmek isterler:

Yiğit, bana önce şu e-ulatıyı (e-posta)  gönderdi:

Merhabalar. Ubuntu çevirilerine katkı yapmak istediğinizi görüyoruz, fakat yaptığınız çeviriler çok amatörce. Sanırım yurtdışında yaşıyorsunuz. Eğer bu şekilde devam edecekseniz, Lucid çevirilerine katılmamanızı rica etmek durumunda kalacağım. Lütfen kişisel olarak algılamayın, amacımız kullanıcıların Ubuntu'yu kullanırken karşılarına anlamsız kelimeler çıkmamasını istememiz.
Çalışmalarınızda başarılar, saygılarımla.

Ben de şu yanıtı verdim:

Ne "amatörce" örneğin?

Benim yaptığım şey yalnızca Türkçe sözcükler kullanmak. Sanırım siz sokakta duyduğunuz "Türkişçe" sözcükleri görmek istiyorsunuz, Ubuntu çevirilerinde.

Bilmek istediğim birkaç nokta var:
-Siz, kim adına ve hangi kimlikle bana bunları yazdınız?
-Çevirilerde hangi sözcüklerin kullanılacağını kim belirliyor, ve bunun için hangi yöntem kullanılıyor?
-Siz kime sorarak, benim yaptığım çevirilerin "amatörce" olduğu kanısına vardınız?

Ayrıca ben olsam "amatörce" sözcüğünü, Türkçe olmadığından kullanmazdım. Ama gene de benim yaptığım birkaç "amatörce" çeviriyi, ve onlara sizin bulduğunuz karşılıkları görmek isterim.

Sonra da şu yanıtı aldım:

Beni yanlış anlamanıza üzüldüm. Her ne kadar öz Türkçe kullanılmasını ben de sizin kadar istesemde uygulama anlamında ne yazık ki bu gerçekleşemiyor.
Şimdi sizin tek tek yaptığınız çevirileri değerlendirmem ukalalık olur. Benim amacım sizi kırmak değil, çalışmalarda bütünlüğü sağlayabilmek, ama yanıt veremedi durumuna düşmemek için yine de birkaç örnek vereyim:
image - imge demişsiniz bunun yerine TDK bilişim sözlüğündeki karşılığından dolayı görüntü kullanıyoruz.
arcade-like - çarşı tipi yerine göre oyun makinesi ya da fantazi türü oyunlar kullanılabilir.
graphical - çizgesel yine sizinle anlaşamayacağız ama artık grafiksel kelimesi yerleşmiş durumda.
engine - dönergeç yukarıdaki nedenle aynı.
chronological log - sürevbilimsel kütük - yuh diyorum artık buna. vs. vs.

"Türkişçe" sözcükleri görmek tabii ki istemiyoruz. Bir Türk olarak hepimizin istediği dilimizi yalın haliyle kullanabilmek. Bakın "computer" sözcüğüne karşılık üretebilmiş bir kaç dilden biriyiz. Siz TDK sözlüğünde olmasına rağmen "kompüter" sözcüğünü kullanan duydunuz mu? Böyle zorlamalarla sözcükleri günlük konuşma diline yerleştiremezsiniz, uygun karşılıklar bulunduğunda zaten kendiliğinden yerleşirler.

Kim adına yazdığım hususuna gelince, http://forum.ubuntu-tr.net/ sitesine uğrarsınız sizi aramızda görmekten memnuniyet duyarız. Çevirilerde hangi sözcüklerin kullanılacağı hususunda aramızda bazı sözcükler için oturmuş karşılıklar var, diğerleri için de TDK bilişim sözlüğünü esas almaya çalışıyoruz. Sitemizin çeviri bölümünü: http://forum.ubuntu-tr.net/index.php/board,110.0.html

Tekrar ediyorum sözlerimi kişisel olarak algılamayın, sizi kırdıysam özür dilerim.
Saygılarımla.

Sonuç:

Yalnız Yiğit'le bu konuyu tartışmak, ya da daha fazla zorlamak düşüncesinde değilim.

Ben yukarıda sözü edilen örnekleri yalnızca öneri olarak girmiştim. Alttaki "biri bunu gözden geçirsin" kutucuğunu seçtim ki, üzerinde görüş birliği olursa son çeviri olarak benimsensin.

Ama bu tür Türkçe sözcüklerin önerilmesine bile dayanılamadığı anlaşılıyor. En azından, "gogıl çevirisi" ya da "amatörce" diyerek aşağılanmasaydık hiç olmazsa.

Ben bundan sonra öneri de girmeyeceğim. Eğer çok gerekli görürsem, "Gerçek Türkçe" adında yeni bir dil açılması için Ubuntu'ya başvururum.

Ama bu "uyarı" konusunu burada kalıcılaştırmak istedim (eğer uyaranlar silmezse), ki günün birinde "Ubuntu çevirilerinde niye Türkçe duyarlılı gösterilmemiş" konusunu araştıranlar bunu görsünler, ve bilsinler ki birtakım yiğitler bu tür girişimlerin önünü kesmiş.

[Yiğit Ateş]

Peki arkadaşım herkes bu başlıktan görüşünü belirtsin yukarıda e-posta yazışmaları mevcut, eğer senin haklı olduğun düşünülüyorsa ben çeviri takımından ayrılacağım.

[eribol]

Yiğit Ateş'in yanlış yaptığı * bir şey yok. Evet siz tam karşılığını(tam türkçe karşılığını) yazmak istemiş olabilirsiniz. Ancak bugün oturgaçlı götürgeç yerine otobüs kullanılıyorsa, bunun da Yiğit arkadaşımızın dediği şekilde olması gerekir. Öz türkçe olsun ama önce anlaşılabilir olsun.

Amatörce kelimesi biraz ağır kaçmış olabilir ancak Yiğit arkadaşımızın art niyetli olmadığını söylememize gerek yok sanırım. Bunun yanında "amatör" kelimesini kullanmasının sebebine gelince; bazı çeviri yapan arkadaşların google translate kullandığını düşündüğü için(ki bazı durumlar bunu gözler önüne sermiş durumda) bu terimi kullanmış olabilir. Ama kesinlikle art niyet yok. O yüzden alınmamanızı ve durumu tartışmaya değil neticelendirmeye odaklanmanızı istemek yerinde olacaktır.

[heartsmagic]

Konu bölündü.

@Yiğit Ateş, kimsenin çeviri tayfasından ayrılmasına gerek yok.
Uyarı konusuna bir şey diyemiyorum zira şu an kimseyi uyaracak bir mercide bulunmuyoruz bizler. Yapılan şeyde yöntem yanlış olsa bile art niyet olmadığı iki defa söylenmiş. Fakat buna rağmen geriye dönüşte tercih edilen üslup ne yazık ki hoş olmamış.

@kavurt, Türkçe konusunda insanlar farklı düşünebiliyorlar. Senin Türkçe anlayışınla benim/bizim Türkçe anlayışımız çok farklı olabilir. Örneğin ben kullandığım dile özen göstermeye çalışır, mümkün mertebe Türkçe kelimeler seçerim. Fakat farkında olduğun gibi "kelime" kelimesi yerine "sözcük" kelimesini kullanma gibi bir dayatma takınmıyorum kendi adıma. Bu bağlamda, "sürevbilimsel" kelimesi de tercih edilmediğinde rahatsız olmam. TDK zaman billimsel demiş ancak kronolojik yerleşmiş durumda. Kullanılıp kullanılmayacağı elbette tartışılır. Yine "log" kelimesi için kütük kullanılmış ki, ne yazık ki karşılamıyor asıl kelimeyi. "kütük" kelimesi dosya anlamındadır. Eğer "log" yerine bir şey söylenecekse "günlük dosyası" tercih edilebilir. Bunları da sadece meselenin ne kadar tartışılabilir olduğunu anlatmak için yazıyorum.

Baştan belirttim, uyarı merci değiliz. @Yiğit Ateş burada hata yapmış olabilir, iki defa niyetinin kötü olmadığını belirtse bile. Fakat, senin kendisine yönelik olarak söylediğin şu cümle ne kadar doğru:

"..ki günün birinde "Ubuntu çevirilerinde niye Türkçe duyarlılı gösterilmemiş" konusunu araştıranlar bunu görsünler, ve bilsinler ki birtakım yiğitler bu tür girişimlerin önünü kesmiş."

Öz Türkçe olarak bunları duyacağıma, duyamayayım daha iyi. Dil önemlidir ancak o dili nasıl kullanacağımız çok daha önemlidir. 

[ırmak]

@kavurt kimsenin çevirisini eleştirecek ya da değerlendirecek konumda değilim.
Ama kendi halinde bir Ubuntu kullanıcısı olarak şunu belirtmek istiyorum, kurulum sırasında Türkçe olarak belirlediğim dil seçimini bir süre kullandıktan sonra İngilizce'ye çevirmek durumunda kaldım. Çünkü özellikle hata mesajlarında yazılanları anlamakta güçlük çekiyordum. Bilgisayar terimlerinin Türkçe karşılıklarının çoğunu bilmiyorum, bu da muhtemelen benim eksikliğim. Tam karşılığı bu olabilir. Yalnız engine dönergeç olarak çevirildiğinde ben ne yapacağımı, ne düşüneceğimi şaşırıyorum. Öz Türkçe karşılıklar arayışı özellikle benim kuşağım için kabusa dönüşebilir. Deforme olmuş bir dili savunmuyorum. Ama yabancı kökenlilerinin yerine kullanılan sözcüklerin, en azından bir kaç kez duyduklarım ve anlamı hakkında kısıtlı da olsa fikre sahip olduklarım arasından seçilmesini şahsen tercih ederim.
Erke Dönergeci hariç bu kelimeyi işitmişliğim yok, üstelik o da bir çağrışım yapmıyor.
Bir de bu açıdan bakın duruma.

[ubuntuki lilith]

Bizim tayfadan ayrılmalara değil, bilakis yeni ve daimi katılımlara ihtiyacımız var. Eminim ki birbirinizi yanlış anladınız ve işte dil bu, bazen düşüncelerimizi aktarırken hatalar yapabiliyoruz. Ne Yiğit arkadaşım size kötü niyetle yaklaşmış ne de siz ona. Sanırım üslup işleri bozdu.
Neticede Kavurt, siz ve biz çeviri tayfası ve başka yollarla çeviriye katkıda bulunan herkesin amacı belli. Temiz ve anlaşılır bir Türkçe ile insanlara Ubuntu'nun ulaşmasına katkı sunmak. Bunun için emek veren her arkadaşımızın çalışması çok anlamlı ve kıymetli. Bu nedenle, ortak dil oluşturmak için sizi de forumdaki çeviri bölümlerimizde görmek isteriz, dilediğiniz konuda soru sorabilir ya da başlık açabilirsiniz.Bizim tayfa olarak tek amacımız paketlerde ortak dili yakalamak. Birbirimize destek olalım.

[ScaryMan]

Herkesin biraz duyarlı yaklaşması gerekiyor bu konuya. Geçici bir hevesle özensiz bir şekilde çevirilere katılmak yerine hiç bulaşmamak en iyisi. Çünkü bu işi özenle yapan insanlar mevcut. heartsmagic'in de dediği gibi "sözcük" ve "kelime" arasındaki fark kadar bir yaklaşım kimse beklemiyor ancak bilgisayar dünyasına ait terimlerin çevrilmesinde biraz daha dikkatli olmakta fayda var. Bu dikkati de Google Translate'in göstermediği aşikar. Kaldı ki günlük Türkçe'de bile tam başarı sağlamamış bu uygulamaya dayanarak Ubuntu çevirmek çok yanlış.

Kanımca kavurt biraz fazla kişisel almış bu uyarı meselesini. Yiğit arkadaşımızın bir art niyeti olmadığına eminim. Çünkü bu uyarma işini ben de yapıyorum zaman zaman ve hiçbir kötü niyetim olmadan. Uyarıda bulunmamızın tek ve en basit açıklaması bu işi gönülden yapmak ve bütünlüğü sağlamak adına özen göstermek. Olayı kişisel algılamanın lüzumu yok bence.

[Aybek]

Öyle süper İngilizcesi olan, mükemmel bir çevirmen değilim. Hatta orta düzey çevirmen bile değilim. Ubuntu çevirilerine ise -katılmayı istesem de- vakitsizliğimden dolayı katılmadım. Belki bundan sonra katılabilirim. Her neyse, genel olarak bakıldığında son kullanıcıyım.

Ubuntu'yu kullanırken bilmediğim kelime görmek hoşuma gitmez açıkçası. Elbette yabancı dilden bir kelime de görmek istemem, ancak en azından anlayabildiğim kelimelerin olmasını tercih ederim.

Yanlış anlaşılmak istemem, ancak teknoloji gelişirken Öz-Türkçe'yi kullanması gereken toplumlardan birisi olan biz, Arapça ile harmanlanmış bir dil kullandığımızdan, teknolojideki yenilikleri de buna göre uyarladık kendimize. Diğer Orta-Asya toplumları ise Rusya'nın etkisi altında, kendilerine göre uyarladılar. Dolayısıyla Öz-Türkçe teknolojik yeniliklere ayak uyduramamış bir dil haline geldi. Şimdi biz tüm bunları Öz-Türkçe'ye uyarlamaya çalışırsak, hem büyük bir çaba sarfetmiş olacağız, hem de insanların anlamasını güçleştireceğiz. Bence Öz-Türkçe, adı gibi Türkçe'nin özünü oluşturmalı. Tamamını değil.

Tabi bunlar tartışmaya açık konular ve konuyu da amacından saptırabilir. Özür diliyorum bu yüzden, ancak sonuç olarak demem şudur ki; ubuntu kullanırken "engine" kelimesini görmek bana rahatsızlık verir. Ancak "dönergeç" kelimesini görüp de, "acaba bu ne?" diye de düşünmemeliyim. Sıradan bir Türk bilgisayar kullanıcısının anlayabileceği bir Ubuntu olmalı amaç. Benden 4 yaş küçük kardeşim anlayabildiği gibi, benden 28 yaş büyük babam da anlayabilmeli kullanırken.

Dediğim gibi yanlış anlaşılmak en son isteyeceğim şeydir. Art niyetsizce yazdığım bir mesajdır.

[ubuntuki lilith]

Yalnız şunu da belirtmeden geçemeyeceğim, Kavurt siz de yorumlarınızı böyle ifşa ederken iletiler eşliğinde, lütfen üslubunuza dikkat edin. Yaptığınız şey suçlama kaynağınızla bir olmasın. İyi amaçlarla yaklaşıldığı her halinden belli olan bir iletiye karşı bu perdeden tepki çok yanlış.

[EsatYuce]

@Yiğit Ateş arkadaşın uyarısında herhangi bir art niyet göremedin. Yalnız belki biraz daha yumuşak uslüp kullanabilirdi. Burada yanlış anlaşılma oldu.

[sema]

Bence de bir yanlış anlaşılma söz konusu. Sanırım  üslûp gerçekten kırıcı (her iki taraf için de geçerli). @kavurt çeviri ekibine katılırsa çok güzel olur bence Kabul edelim ki biraz da abartıyoruz her şeyi (sanki yani, hepimiz).

Abarttığımız şeyleri de yazayım: @Yiğit Ateş, amatörce kullanılmaması gereken bir kelimeydi, gurur kırıcı olabilir ama niyet kötü değil. @kavurt konu (en azından mesajlar) buraya açılmamalıydı. Bazı şeylerin yanlış olabileceğini kabul etmemiz gerekiyor ya da hiç olmazsa düşünmemiz, acaba dememiz gerek ama sizin de niyetiniz kötü değil. Forum sakinleri, herkes aynı şeyi söylemiş ve sizin de niyetiniz kötü değil Ben de cevap yazarak daha da abartıyorum işte ama  benim de niyetim kötü değil (gerçekten)

[EsatYuce]

@semagkyz çok güzel bir yorum yaptı. Tebrikler!

[sema]

@semagkyz çok güzel bir yorum yaptı. Tebrikler!

Teşekkür ederim (Havaya girdim hemen).