Ubuntuyu F11 tuşu ile başlatmak (recovery partition)

[Mohican]

Arkadaşlar bu kurtarma bölümü konusunda ben yardımcı olabilirim diye düşünüyorum. Çünkü zamanında diskler ve bölümlerle çok uğraştım her türlü sorunumada çözümler geliştirdim. Winzort için tabi...

Aslında bu konu çok spesifik bir konu, yani burada anlatacaklarımız yeterli olmayacaktır, çünkü herkesin cihazı ve kurtarma bölümü farklı olacağından herkesin kendi çözümünü kendisi bulması gerekecektir. Burada anlatacaklarım bunu nasıl yapacağımızla ilgili aklımızda fikir oluşmasını sağlamak ve bilgi paylaşmak içindir.
    Kurtarma bölümleri hakkında biraz kendi araştırmalarımdan bahsedecek olursak, bu bölümler sayısal ya da mantıksal olarak oluşturulabiliyorlar. Bu çok bir şey değiştirmiyor, önemli olan boş alan. Ancak birincil olması tercih ediliyor herzaman. Bunun nedeni sistemi kurcalarken bi şekilde o bölüme kolayca müdahale edilmemesini sağlamak ve boot edebilmek diye düşünüyorum. Bu kurtarma bölümleri belirli bir id numarası ile yazılımsal olarak sisteme tanıtılıyorlar. Örn; x07 id si ile tanımlanırsa bir bölüm o zaman sistem bu bölümü ntfs olarak tanıyor. Eğer x12 olarak tanımlanırsa o zaman Lenovo Recovery Part olarak otomatik olarak tanımlanıyor. Yani bu iş standarta bindirilmiş. Her üreticinin kendi Id numaraları var ancak bu tablo sınırlı. Yani bazı üreticiler başka üreticilerin sahiplendiği Id numaralarını kullanabiliyorlar. Şimdi sizlere hangi id numarasının sabit diskteki bölümleri nasıl tanıttığı ile ilgili bir liste sunuyorum. Aşağıdaki listeyi inceleyin;

 
ID                   NAME
00                   Empty
01                   Dos 12Bit Fat
02                   XENIX root
03                   XENIX /usr
04                   DOS 3.0+ 16-bit FAT (up to 32M)
05                   DOS 3.3+ Extended Partition
06                   DOS 3.31+ 16-bit FAT (over 32M)
07                   OS/2 IFS (e.g., HPFS) - Windows NT NTFS - exFAT - Advanced Unix 

Bir ekleme yapıyorum; Dikkat edilirse 07 id si farklı, OS/2 den Advanced Unix e kadar çeşitli bölümleri kapsıyor. Yani ister ntfs ister hpfs ister linux olarak biçimlendirilebiliyor. Standart olarak hep bu kullanılır.

Listenin devamı şöyle;

08                   OS/2, AIX, Dell, QNX
09                   AIX, Coherent, QNX
0A                   OS/2 boot manager
0B                   FAT32
0C                   FAT32 (LBA)
0E                   FAT16 (LBA)
0F                   extended partition (LBA)
10                   OPUS
11                   FAT12 (hidden)
12                   Compaq config partition
14                   FAT16 < 32 MB (hidden)
15                   extended partition (hidden)
16                   FAT16 > 32 MB (hidden)
17                   IFS (HPFS, NTFS) (hidden)
18                   AST
1B                   FAT32 (hidden)
1C                   FAT32 (LBA) (hidden)
1E                   FAT16 (LBA) (hidden)
1F                   extended partition (LBA) (hidden)
24                   NEC DOS 3.x
38                   THEOS ver 3.2
39                   THEOS ver 4
3A                   THEOS ver 4
3B                   THEOS ver 4 extended partition
3C                   Partition Magic recovery partition
40                   Venix 80286
41                   Personal RISC
42                   SFS
44                   GoBack partition
45                   Boot-US boot manager
4D                  QNX 4.x
4E                   QNX 4.x 2nd part
4F                   QNX 4.x 3rd part
50                   OnTrack DiskManager RO
51                   OnTrack RW, Novell
52                   CP/M, Microport
53                   Disk Manager 6.0
54                   Disk Manager 6.0
55                   EZ-Drive
56                   GoldenBow
61                   SpeedStor
63                   Unix System V
64                   Novell Netware 2.xx
65                   Novell Netware 3.xx, 4.xx
67                   Novell
68                   Novell
69                   Novell
70                   DiscSecure MultiBoot
75                   IBM PC/IX
80                   Minix up to 1.4a
81                   Minix from 1.4b, Linux (early ver.)
82                   Linux swap
83                   Linux native (usually ext2fs)
84                   Hibernation partition
86                   FAT16 volume set
87                   NTFS volume set
A0                   Phoenix Save-To-Disk
A1                   Phoenix Save-To-Disk
A5                   BSD
A6                   OpenBSD
A9                   NetBSD
B6                   Windows NT FAT16 mirror set (corrupt)
B7                   Windows NT NTFS mirror set (corrupt)
BE                   Solaris 8 boot partition
BF                   New Solaris x86 partition
C6                   Windows NT FAT16 volume set (corrupt)
C7                   Windows NT NTFS volume set (corrupt)
DB                  Concurrent DOS
EB                   BeOS
EC                   SkyOS
EE                   EFI header
EF                   EFI file system
FF                   Bad Track Table 

Not : ID numaraları 16 bitlik sayı sistemi hexadecimaldir. 

Şimdi, f11 tuşu veya f4 tuşuna gelecek olursak, bu tuşlar üreticiden üreticiye farklılık göstermektedir. Bazı üreticilerde ise klavyede olmayan cihazın kasası üzerine dönen ok şeklinde sembolü olan bir tuş oluyor, bununla kurtarma kipine ya da orjinal yüklemeye geri döndürülüyor. Peki bu tuşlar ne işe yarıyor, nasıl çalışıyor? Bu tuşların da on altılık sayı sisteminde (hexadecimal) karşılıkları bulunmaktadır. Bu karşılık bilgisayar açılırken basılıp basılmadığı kontrol edilir. Eğer gerekli kod gelmişse bios daha önceden kendisinde tanımlı olan işlemi yapar. Yani diskin mbr sini okumak yerine özel ayrılmış bölümün id numarasını boot etmek için gerekli işlemi başlatır. Biz biosdaki ve klavye üzerindeki tuşların kod karşılıklarına firmware olarak müdahalede bulunamayız. Teknik servisdeki elemanlarda bu konular hakkında bilgi sahibi olmazlar. Olsalar bile müdahale etmezler. Bunu yapamayacağımıza göre oluşturacağımız özel bölüme istediğimiz herhangi bir tuşu veya f11 i atayamayız. Cihaz kendisi bu tuşu kullanıyorsa orası ayrı. O halde her marka cihazın kendi kurtarma kipi özel tuşu veya tuş kombinasyonu öncelikli olarak üretci forum sitelerinden veya kullanım klavuzundan öğrenilmelidir. Birde hangi marka cihazımız var ise onun özel kurtarma bölümünün ID numarasını öğrenmemiz gerek. Bunu  bölümleme sihirbazı (partition wizard) - dikkat magic değil wizard - gibi programlarla sağlayabilirsiniz. Bölümleme sihirbazı ile disk Id numarsı değiştirilebilir ancak başarılı bir sonuç vermiyor. O yüzden nasıl yapılacağını diskpart üzerinden anlatıcam. Diskpartın linuxdaki karşılığını maalesef bilmiyorum, diskpart ID değiştirmede çok başarılı sonuç veriyor. Linux ile bazı özel bölümlere erişebilirsiniz ancak bu bölüm ID si otomatik olarak NTFS ye dönüştürülecektir. Yani ID 07 olacak. Çünkü linux ile bu bölümü bağlarsanız, linux bu bölümün tanımlamasında bir bozukluk olduğu mantığı ile hareket edecek. Id yi dikkate almayacak ve doğrudan bölümleme tablosunu okuyacaktır. Okuduğu tablo bütünlüğünde bir sorun bulmayacağından o tablo bütünlüğü (kurtarma bölümleri ntfs ile biçimlendirildiğinden) özgün olarak biçimlendirilmiş olan orjinal dosya sisteminin ID numarasını o bölüme yazacaktır. Yani ntfs ise ki genelde öyledir, ntfs nin ID sini yazacak. Böylelikle çalışmayan veya bozuk gibi görünen dahili belleği onarmış olur. Linux bunu neden yapar? Bazı virusler dahili belleklerin bölümlerini değiştirebilir ( Windows işletim sisteminde ) veya bir bölümleme programının yaptığı işlem yarıda kesilirse bu gibi sorunlar olabilir. Linux elinizi suya sabuna dokundurmadan bu hataları otomatik düzeltir. Hatta siz düzeltilmiş bir bölüm açtığınızı farkına bile varamayabilirsiniz

Şimdi kendi laptobumdan yola çıkarak bazı örnekler sunmaya çalışacağım.
Benim cihazın kurtarma bölüm ID si 12 idi. Bu bölüm boot edildiğinde karşımıza One Key Recovery programı çıkıyordu. Adındanda anlaşılacağı gibi bu program boot edilebilir bir kurtarma programı. Bu program kendisiyle alınmış windows yedeğiyle beraber 12 ID numaralı Lenovo Part diye görünen 14 gb lık bir bölümde bulunuyor. Tabi ben bu bölümü yine aynı programı kullanarak dvd ye kaydedip sildim. Hiç ihtiyacımda olmadı Linux kullandığım için
Şimdi Linux un kurtarma bölümünü nasıl oluşturup çalıştırcaz, ona gelelim. Arkadaşlar ben bunu denemedim. Edinmiş olduğum bilgiler doğrultusunda tahminlerle nasıl gerçekleştirebileceğimizi anlatmaya ve bu konuda yardımcı olmaya çalışıcam.

İhtiyacımız olanlar şunlar:
*Cihazın sağlam kurtarma bölümünün ID numarası (Bu bölümü sildiyseniz cihazın marka ve modelini girerek forumlarda bilen birine rastlamanız gerekecek!!! Silenler fazla umutlanmasın...)
*Cihazın kurtarma tuşu veya tuş kombinasyonu bilgisi (hangisi olduğu nasıl başlatıldığı)
*Windows7 yükleme Usb si (Diskpart için) Hiren Boot Usb ile disk bölümü Id si değiştirilebilir ben denemedim...
*Linux yedekleme ve geri yükleme desteği sunan ve seçilecek boot bölümüne kendini yükleyebilen bir kurtarma programı. 

Son madde en önemlisidir. Bu programı bulmak çok zor bulunsa bile ücretsiz bir alternatifini bulmak da daha zor. Çünkü hem linux desteği sunacak hem hiçbirşeye ihtiyaç duymadan hazırlayacağımız kurtarma kipinin önyükleme (boot) bölümünde kendisi çalışacak.

Bendeki One Key Recovery Windows platformunda çalışan bir program, boot edililirken vista loader ve ufak bir windows7 çekirdeğine ihtiyaç duyuyor çalışmak için. Şimdi biz herhangi bir işletim sistemi çekirdeğine ihtiyaç duymadan çalışacak bir bölüm kurtarma (partition recovery) programı bulursak  boot destekli o zaman bu iş kolay ama bulamazsak yolumuz uzun ve hatta ileri seviye programcılık gerektirecektir.

Tekrar One Key e dönersek hatırladığım kadarıyla herşeyi otomatik yapmakta bazen soru sorabiliyor tabi. Linux için böyle bir programa ihtiyaç duyulmamış olsa gerek şimdiye kadar. Ancak bende böyle bir sisteme ihtiyaç duyuyorum. Orijinal olarak belirlenmiş herşeyi hazırlanmış bir linux u bir sorun olduğunda tek tuşla geri yüklemek muhteşem olurdu.

Şimdi ihtiyacımız olan herşeyin elimizde bulunduğunu varsayarak nasıl yapacağımızı anlatmaya çalışayım. Aslında yöntemler Windows ve Linux ve hatta kullanıcının beklintilerine göre bile farklılık göstereceğinden sadece genel hatlarıyla anlatmaya çalışacağım...

1. Harddiskimizde birincil boş bir bölüm oluşturmamız gerekiyor. Bu bölümün diskin başı veya sonunda bulunması üreticiye göre çalışıp çalışmama açısından farklılık gösterebilir.
2. Oluşturduğumuz bu bölüm yokmuş gibi düşünerek diğer bölümleri biçimlendirip linux u normal bir şekilde yüklicez. Oluşturduğumuz bölüm, kullanacağımız Id numarası hangi dosya sistemine imkan veriyorsa o şekilde biçimlendirilmeli. Genelde NTFS dir.
3. Oluşturduğumuz bölüme kurtarma programını boot edilebilir şekilde yüklicez ve linux yedeği için programı bu bölüme yönlendircez. Bu işlemin gerçekleştirilebilirliği programdan programa değişiklik gösterir.
4. Diskpart kullanarak oluşturduğumuz bölümün Id numarasını cihazımızın Id nosu ile aynı yapıcaz. Eğer bu bölümü (recovery) silmemişseniz içindeki dosyaları yedekleyip bu 
bölümü NTFS olarak biçimlendirip diğer aşamaya geçebilirsiniz. Tabi ayrılan bölümün Linux yedeği için yeterli alanı olması şartı ile...
   
Diskpart:
Diskpart windows çekirdeği ile gelir, cmd komut satırında diskpart yazarsanız çalışır. Ancak sisteminiz Xp ise diskpart sürümü eski olduğundan işlem gerçekleştiremezsiniz. Şimdi 8 gb lık bir flash belleğe windows7 boot edilebilir kurulum yapmanız lazım. Veya windows7 cdniz olması lazım. Windows7 kurulumunu boot edip, kurtarma seçeneklerine oradanda kurtarma konsoluna tıklıcaz, isteyenler bu kurulumu kullanarak (ilk adımı buradanda halledebilirsiniz) disklerini de buradan bölümlendirebilirler.  Tabi biz kurulum kullanmıcaz. Bu kurulumdaki kurtarma konsolunu kullanarak diskpartı açıcaz. Kurtarma konsolu MsDos komut istemidir. Siyah bir pencere çıkacak oraya sadece Diskpart yazıp enter dicez.

Görüntü şuna benzicek :  DISKPART> burada imleç yanıp sönecek.
Şimdi sırasıyla diskparta önce diski sonra bölümü tanıtıcaz. Dikkat flash bellekleride disk olarak görmektedir. Disk boyutlarını megabyte cinsinden gösteriyor veya Byte cinsinden...
*  List disk yazıp enter diyoruz. Bize başında rakamlarla diskleri sıralıyor sıfırdan başlar. Örn: Bir flash bellek takılı ise ilk olarak onu gördü ise ;
0 Flash bellek --- Boyutu
1 Sabit disk    --- Boyutu 
şeklinde bir görüntü verir.
Biz önce diski seçicez mantık çok basit, şöyle diyoruz, select disk 1 (yukarıdaki örneğe göre)
*  Şimdi bölümleri görmemiz lazım: Şöyle diyoruz; list partition
Bu komutu verince aynı yukarıdaki gibi bu sefer bölümleri listeleyecek. Hangi bölümleri seçeceğimizi boyut bilgisinden kendimiz bulacaz artık.
*  Sonra şu komutu veriyoruz : select partition ?  Soru işareti kaçıncı bölümse onun başındaki rakam.
*  Şimdi yaptığımız işlemi kontrol etmek istersek; list partition komutunu verip hangi bölümü seçtiğimizi görebiliriz bu sefer başında yıldız olacaktır. Bu adımı atlayabilirsiniz.

Şimdi bölüm Id sini değiştircez...,
*  Bunun için şu komutu veriyoruz: setid = ? Burdaki soru işareti cihazınızın kurtarma bölümü ID si bunu bilmiyorsanız hiçbir işlem yapamazsınız. Komutu verdikten sonra bi hata olmazsa başarı mesajı alacaksınız komut satırında.

Artık kurtarma bölümümüz hazır, bu bölümün başarıyla Id si belirlendiyse windows unuz varsa orada göremezsiniz, Linux bu bölümü görür ama tıklayıp mount etmeyin, diskpart işlemini tekrarlamak zorunda kalırsınız. Tavsiyem ufak bir ayar ile Linux un bu bölümün içeriğini göstermeye hazır bulunmasını engellemektir. Nasıl yapıldığını bilmiyorum, kde kullanırken dolphinde sağ tıklayıp bu bölümü gösterme dediğimde oluyordu.

* her şey yolunda gitti ise bilgisayarımızı yeniden başlatıp kurtarma tuş veya tuş kombinasyonuna bastığımızda kurtarma bölümü boot edilecek, oraya yüklediğimizi varsaydığımız kurtarma programı boot edilecek ve bizde programın yönergelerini takip ederek otomatik olarak veya değil (programa göre değişir) yedeğimizi bir sorun olduğunda geri yükleyebileceğiz... Denemek isteyen arkadaşlara bütün dosyalarını ve tüm bilgilerini yedeklemelerini tavsiye ediyorum.

Düzeltme Notu: Lütfen mesajlarda Türkçe kelimeler kullanmaya özen gösteriniz.

[zeitgeist]

@Mohican,

Aslında konu bana çok uzak ama yine de ilgiyle okudum. Hem ilginç bilgiler var hem de derli toplu, güzel bir yazı. Teşekkürler 

[Nano68]

hocam bence şöyle bişi olsun 3. seçenek çalışan cd böylece çöktüğünde dvd sürücüsü dandik olanalar kullanabilir.Böylece ordan live installer ile kurulum yapabiliriz yada grub2ye geçerek orda alta f11 Dosya Kurtarma Modu olabilir
bu arada arkadaş diyorki mesala hp yazınca yapalım yani press the esc button to startup menu gibi...yani ilk açılışta ama bence onun için biosu değiştirmek lazım o da çok tehlikeli

[Mohican]

hocam bence şöyle bişi olsun 3. seçenek çalışan cd böylece çöktüğünde dvd sürücüsü dandik olanalar kullanabilir.Böylece ordan live installer ile kurulum yapabiliriz yada grub2ye geçerek orda alta f11 Dosya Kurtarma Modu olabilir
bu arada arkadaş diyorki mesala hp yazınca yapalım yani press the esc button to startup menu gibi...yani ilk açılışta ama bence onun için biosu değiştirmek lazım o da çok tehlikeli

Evet çalışan cd veya dvd, oluşturacağımız kurtarma bölümüne boot edilebilir şekilde yüklenip cihazın kurtarma tuşu ile boot edilip kullanılabilir. Buda güzel bir fikir Yükleme cd veya dvd ye göre çok kısa sürede gerçekleşecektir. Açılışta biosun tuş'a atanmış bir fonksiyon gerçekleştirmesi için ise dediğiniz gibi yazılımına müdahale etmek gerekebilir ancak bunu yapamayız. Üreticilerin bios yazılımı hazırlarken kullandıkları teknik parametreleri bilmemiz mümkün gözükmüyor. Ancak buna gerek olmadanda benzer bir şey yapılabilir. Program geliştirici arkadaşlar, boot edilebilir küçük bir program yazıp bu işi halledebilirler. Önce program boot edilir, program ekranı karartıp uyarısını verir, basılacak tuşu bekler sonra duruma göre ya başka bir bölümü boot eder yada mbr yi biosa tanıtır. Bootmanager programları boot dosyaları barındıran disk bölümlerini (bios görmese bile) boot edebilme özelliğine sahipler. Onların kod yapısındaki bu işlev kullanılarak istediğimiz işlemi gerçekleştirecek küçük bir program yazılabilir.


Mesaj tekrarı yüzünden mesajınız birleştirildi. Bu mesajın gönderim tarihi : 10 Eylül 2011 - 00:47:35

@Mohican,

Aslında konu bana çok uzak ama yine de ilgiyle okudum. Hem ilginç bilgiler var hem de derli toplu, güzel bir yazı. Teşekkürler 

Bu forumdan çok sorunumu hallettim, buradaki diğer arkadaşlarda gerçekten güzel yazılar gönderiyorlar, bende katkıda bulunmak istedim.
Teşekkür ederim

[Nano68]

hocam bence şöyle bişi olsun 3. seçenek çalışan cd böylece çöktüğünde dvd sürücüsü dandik olanalar kullanabilir.Böylece ordan live installer ile kurulum yapabiliriz yada grub2ye geçerek orda alta f11 Dosya Kurtarma Modu olabilir
bu arada arkadaş diyorki mesala hp yazınca yapalım yani press the esc button to startup menu gibi...yani ilk açılışta ama bence onun için biosu değiştirmek lazım o da çok tehlikeli

Evet çalışan cd veya dvd, oluşturacağımız kurtarma bölümüne boot edilebilir şekilde yüklenip cihazın kurtarma tuşu ile boot edilip kullanılabilir. Buda güzel bir fikir Yükleme cd veya dvd ye göre çok kısa sürede gerçekleşecektir. Açılışta biosun tuş'a atanmış bir fonksiyon gerçekleştirmesi için ise dediğiniz gibi yazılımına müdahale etmek gerekebilir ancak bunu yapamayız. Üreticilerin bios yazılımı hazırlarken kullandıkları teknik parametreleri bilmemiz mümkün gözükmüyor. Ancak buna gerek olmadanda benzer bir şey yapılabilir. Program geliştirici arkadaşlar, boot edilebilir küçük bir program yazıp bu işi halledebilirler. Önce program boot edilir, program ekranı karartıp uyarısını verir, basılacak tuşu bekler sonra duruma göre ya başka bir bölümü boot eder yada mbr yi biosa tanıtır. Bootmanager programları boot dosyaları barındıran disk bölümlerini (bios görmese bile) boot edebilme özelliğine sahipler. Onların kod yapısındaki bu işlev kullanılarak istediğimiz işlemi gerçekleştirecek küçük bir program yazılabilir.

Ayen öyle hocam mesela lg smart recovery gibi