Stallman Röportajı

[bytan]

Kısa bir süre sonra Türkiye'ye gelecek olan RMS ile bir hafta kadar önce yapılmış olan röportaj:

http://www.tildehash.com/?article=interview-with-richard-stallman-2011

Türkçe çeviri kaynağı:
http://yazlimciyim.blogspot.com/2011/02/richard-stallman-roportaj.html

Richard M Stallman (16 Mart 1953,Amerika doğumlu) bir özgür yazılım aktivisti,programcı ve 1983 Eylül'ünde özgür bir Unix benzeri işletim sistemi yaratmak amacıyla ortaya çıkan GNU Projesinin kurucusu ve yöneticisidir. Ayrıca GNU projesiyle beraber özgür yazılım hareketini başlatmış ve Eylül 1985'te Özgür Yazılım Vakfı 'nı  kurmuştur.

Stallman 90'ların ortasından beri zamanının çoğunu özgür yazılımı savunmaya ve telif yasalarının aşırı bir uzantıları olduğunu düşündüğü yazılım patentlerine karşı kampanyalar düzenlemekle harcamaktadır.
Kendisi sıkça kullanılan yazılımlar olan Emacs,GNU Derleyici Seçkisi (GCC),GNU Hata Ayıklayıcısı (GDB) ve GNU Çekirdek Araçları'nın bir çoğunun yazarıdır. Ayrıca John Gilmore ile beraber 1989'da League for Programming Freedom'ı  kurmuştur

Şimdi onunla elektronik posta aracılığıyla yaptığım röportajı okuyalım.

Soru: Genellikle özgür yazılımın toplum için ne kadar kazançlı olduğunu duyuyoruz. Peki siz
özgür yazılımdan ne kazandınız ?

Stallman : Özgür yazılım hareketi sağ olsun kendimi sahipli yazılımlardan kurtarabildim. Şu anda bu yazıyı BIOS'una kadar tepeden tırnağa özgür yazılımlarla çalışan bir netbook üzerinde yazıyorum. Kullanıcıyı kontrol altına alan yazılımlar için çaresiz bir müşteri olmak yerine özgür toplumun bir parçasıyım.
Zaten özgür yazılım hareketini herkes bu özgürlüğe sahip olabilsin diye başlattım. Bu özgürlüğe herkes sahip olamasa da bizim gibi bazı fedakarlıklarda bulunmaya hazır insanlar sahip olabilir. Normalde bunu açıklamak için kazanç sözcüğünü kullanmam çünkü bu kelime onsuz da yaşanabilecek bir rahatlığı belirtir. Ve bu özgürlüğe layık olmayan bir ifadedir.

Soru: Çıkışını merakla beklediğiniz bir yazılım,proje veya hareket var mı ?

Stallman: Diaspora'nın önemli bir gelişim olabileceğini düşünüyorum. Bundan öte bir akıllı telefonu bütünüyle özgür yazılımlarla çalıştırmayı başarmamız gerekiyor.

Soru: Debian Linux çekirdek paketlerindeki özgür ve özgür olmayan firmware'ları ayırdı ve büyük ihtimalle özgür olmayan firmware'lara kurulumda yer vermeyecek; sizce Debian ileride tamamen özgür bir dağıtım olabilir mi ? Şu an Debian kullanımı ile ilgili olumsuz bir durum var mı ?

Stallman:Özgür bir dağıtım olarak tanımlanabilmek için,Debian özgür paket ve sunucularından özgür olmayan bölümlere ve katkı bölümlerine yapılan atıfları kaldırmalıdır (Birçok katkı paketi sadece Debian'dan ayrı dağıtılan özgür olmayan paketlerin kuruyor.)
Keşke yapsa, ama bildiğim kadarıyla Debian'ın böyle bir planı yok.

Soru: Birçok insan Mono'nun patent sorunlarının GNU/Linux ve özgür yazılıma büyük bir problem yaratabileceğini düşünüyor. Sizce sahipli yazılım kullanmaktansa Mono ile yazılmış bir özgür yazılımı geliştirmek ve ona katkı vermek uzun vadede iyi mi yoksa kötü mü olur ?

Stallman: Bu sorduğunuz elmalarla armutları karşılaştırmak gibi oldu. Bu yapay koşullarda cevap vermektense C# ve Mono meselesini açıklayayım. Mono özgür bir C# uyarlaması. Zaten programlar Mono ile yazılamaz C# ile yazılabilir. Tabii ki sahipli yazılım olan Microsoft .NET yerine özgür yazılım olan Mono kullanmanız sizin için daha iyidir.

Bir program yazarken size C#'dan farklı bir dil seçmenizi öneririm. Eğer C# ile yazarsanız onun özgür dünyadaki kullanımı Microsoft patentleri tarafından tehdit edilebilir. Başka bir dilde yazarsanız bu tehditin hakkından gelebilirsiniz. Programınızı özgür yazılım olarak da dağıtmak isterseniz veya sadece kişisel kullanım için kişisel bir yazılım olmasını isterseniz (Eğer sahipli yazılım olarak dağıtmak isterseniz, kullanılan dili önemsemeden katılmayı reddetmelisiniz) bu doğru olacaktır.

Soru: Sizce sahipli web teknolojilerine karşı özgür yazılm alternatiflerini hayata geçirmeye başlamalı mıyız ?

Stallman:Evet – ama bu sadece sahipli yazılımların yerine geçecek özgür yazılımların yazılması ve bir sunucu üzerinde yazılmasından ibaret olmamalı. Kullanıcıların kendi bilgisayarlarında da işlem yapabilmesini sağlamalıyız veya peer to peer gibi. Böylece kullanıcılara kendi aktiviteleri üzere tam kontrol verebiliriz.

Soru: Büyük telefon üretici firmaların nispeten özgür yazılımlar kullanmaya başlamaları hakkında ne düşünüyorsunuz ? Sizce bu ilkesel sebeplerden mi yoksa pratik sebeplerden dolayı mı gerçekleşiyor ?

Stallman: Bu şirketler özellikle bizim özgürlüğümüzle ilgilenmiyorlar bu da yaptıklarına yansıyor.
Mesela Android kaynak kodu özgür yazılımdır ama bir sürü telefon kullanıcıların kendi sürümlerini çalıştırmalarını engellemek için çalıştırabilir dosyalarını kapatıyor. Buna ek olarak özgür olmayan firmware ve uygulamalar da var. Böylece sahipli yazılım içermeyen bir telefon yapma hedefimize yaklaşmış oluyoruz. Ama daha yapılacak çok iş var.

Soru: Eğer Linux Vakfı yazılım özgürlüğünü Özgür Yazılım Vakfı gibi savunsaydı. İşletim sisteminden "Linux" olarak bahsetmeleri bugünkü kadar sorun olur muydu ?

Stallman: Daha küçük bir sorun olurdu. Bütün bir sistemi "Linux" olarak adlandırmak hala GNU projesine yapılmış bir haksızlık olurdu ama bu elbette ki kullanıcıların özgürlüğüne saygı göstermek kadar önemli değil. Şu anda sistemi nasıl adlandırmakta yaptığınız seçim iki tarafı da etkiliyor. Torvalds amacın kullanıcıların özgürlüğü olduğunu reddediyor ve insanlar GNU/Linux'un gelişimini ona atfettiklerinde Torvalds kendi nüfuzunu onları kendi özgürlüklerinin değerini düşürmek için yönlendirerek kullanıyor. GNU projesinde eşit derecede bahsetmek bize bunla mücadele etmek için eşit nüfuza sağlamamıza yardım edecektir.

Soru: Günümüzde "Free Software" terimini duyanların hala ücret geliyor; bunun değişebileceğini düşünüyor musunuz veya "freedom software" gibi daha açık bir terime mi ihtiyacımız var ?

Stallman: Geleceği bilemem. Ama şunu söyleyebilirim ki çoğu insan kastettiğimiz şeyi "think of free speech, not free beer" sözünü bir-iki kere duyunca anlıyor.
Bir firma ismi olduğu için "freedom software" ismini kullanamayız.Ama özgürlük kavramını vurgulamak istiyorsak bunun bazı yolları var. Mesela "free/libre software " veya "libre software " ifadelerini kullanabiliriz.

[Çeviri Notu: İngilizce'de free kelimesi hem özgür hem bedava anlamlarına geldiği için Türkçe'de yaşanmayan bir kavram karmaşası ortaya çıkıyor. Bunun anlaşılabilmesi için o kısımları çevirmedim. Ayrıca Libre kelimesi Türkçe'deki özgür kelimesinin Fransızca'daki birebir karşılığıdır]

Soru: "Bug regression" dan şikayet edenler var; bunun özgür yazılım geliştirilmesinde problem yaratıp yaratmadığı hakkında ne düşünüyorsunuz?"

Stallman: Bir sorun görmüyorum ve ortada bir sorun olduğundan da şüpheliyim

Soru: Daha önce kazara Özgür Yazılım yerine Açık Kaynaklı Yazılım veya GNU/Linux yerine Linux dediniz mi ?

Stallman: Düşünüyorum da 10 yıl içinde bu hatayı belki bir iki kere yapmışımdır. Eğer siz de bu hatayı nadiren yapıyorsanız GNU Projesi ve Özgür Yazılım Hareketine desteğinizi göstermek esasında iyi bir şey başarıyorsunuz demektir.

Soru: Her gün takip ettiğiniz favori internet siteleriniz hangileri ? Fsf.org ve gnu.org hariç tabii ki.

Stallman: Ben internet sitelerini bana site içeriğini posta ile gönderecek bir adrese bir betik çalıştırma mesajı göndererek görüntülüyorum. Bu insanların bana önerdiği belirli sayfaları görüntülemek için işe yarasa da internette dolaşmak için uygun değil.

Bildiğiniz anlamda internette dolaşmak için bir başkasının bilgisayarını kullanmam gerekiyor Bunu zaman zaman yapabilsem de bir siteyi düzenli olarak takip edemiyorum.

Zaten yapabilsem de genellikle buna zamanım olmuyor. Yapılacak işlerime ancak zamanım yetiyor. Bunun yerine belirli siteleri takip edecek ve ilgilenebileceğimi düşündükleri makaleleri bana e-posta ile göndermelerini gönüllülerden rica ediyorum.

[sema]

Stallman'ın Türkiye'ye geleceğini duyunca aklıma dergi için röportaj gelmişti, bu da güzel olmuş. Teşekkürler haber için.