[Çeviri Anketi] 'Heads-Up Display' kavramının Türkçe karşılığı ne olmalı?

[hasanyılmaz]

Heads-Up Display: Unity'de 'Alt' tuşuna basıldıktan sonra çıkan alandır. Kullanıcı hangi uygulamayı kullanıyorsa bu alanın simgesi o uygulamanınki olur. Çıkan alanda bu uygulamanın menü komutları ve sistem tepsisindeki tüm göstergelerin komutları içinde arama ve seçim yapmaya yarar.

Anket süresi 3 gündür, yorum yapılabilir..

[zeitgeist]

İlk duyduğum da da pek hoşuma gitmişti. Tevekkeli boşa değilmiş. Akıllı seçke "Heads-Up Display" işleviyle tam olarak uyuşuyor bence. Tabi oyum da bu yönde.

[aurora]

Seçeneklere baktığımda ''Akıllı Seçke'' ilk dikkatimi çeken olmuştu. Fakat söyleniş ve kullanım kolaylığı bakımından ''İşlev Seçkesi'' bana daha makul geldi. Bir de şu var. İsim tamlamaları akılda daha kalıcı oluyor diye düşünüyorum.

Hadi biraz seçenekler üzerinden gidelim. Böylece seçeneklerin ilk anda kulağa hoş gelmesinden öte bizde çağrıştırdığı/çağrıştıracağı kavramları gözden geçirelim.

Akıllı Seçke: Kullanım bakımından ''Heads-Up Display'' akıllı bir özellik taşımıyor. Sadece o an kullandığımız uygulamanın işlevlerine klavye ile hızlıca ulaşmamızı sağlıyor. Yani ortada akıllı diye tarif edeceğimiz karışık bir hesap kitap olayı yok.

Başüstü Göstergesi: Bu tamlamadaki kelimelerin çağrıştırdığı kavramlar uygulama ile alakalı değil. Ayrıca kullanım bakımdan da uygulama bir gösterge özelliği taşımıyor. Eğer bir tuş ile açık olan uygulamanın işlev menüsüne tek sayfaya sığacak şekilde ulaşsaydık belki gösterge diye düşünebilirdik(Tümden gelim). Fakat uygulama temelde buna zıt bir yöntem uyguluyor. HUD harf bazlı çalıştığından tüme varım olarak düşünebiliriz.

Hızlı Arama: Uygulamanın işlevi bize arama yapmaktan öte hızlı bir şekilde kafamızda belirlediğimiz seçeneğe ulaşmamızı sağlıyor. Yani  ''arama'' kavramı bir amaç değil araç. Hızlı aramaya örnek olarak Chrome internet tarayıcısındaki adres satırı bölümünü örnek gösterebiliriz. Buradaki amaç arama yapmak ve uzun uzadıya önce arama motoruna sonra da arama satırına ulaşmamıza gerek kalmıyor. Bir başka örnek de Firefox'un arama bölümü. Yine burası bize hızlı arama yapmamızı sağlıyor. Sonuç olarak hızlı arama bizim uygulamamızın işlevini açıklamıyor.

Sunu Menüsü/Uygulama Menüsü: Buradaki Menü kelimesi ile ilgili olarak çeviri tayfasından bir kullanıcı şöyle demiş.

Seçke sözcüğünü dilimize Fransızca'dan geçen ve bir hayli iyi tutunmayı başaran menü sözcüğünün yerine çevirdik.

Bu durumda çevrilmeye uygun görülüp uygun çevirisi yapılan bir kelimeyi tekrar önceki şekilde kullanıp bunu çeviri altına almış şekilde göstermek karışıklıktan başka bir şey olamaz kanaatindeyim. Çünkü eminim bir süre sonra ''Menü kelimesini seçke olarak çevirmiştik, neden tekrar menü kelimesini kullandık'' şeklinde bir sitem görmek kaçınılmaz olacaktır.

Uygulama Seçkesi: İşte burada menü kelimesi seçkeye çevrilmiş vaziyette. Fakat şöyle bir sorun var. Ben seçeneklerim arasında uygulamaları değil işlevleri görüyorum. Farklı uygulamalardan ziyade farklı işlevlerin yer aldığı bir uygulamaya ''Uygulama Seçkesi'' adı vermek sanırım çağrıştırdığı kavramlar bakımından alakasız olmakla birlikte farklı amaçlara da hizmet edecektir. Bu durumda ''dash home'' da içinde uygulamalar barındırdığından Uygulama Seçkesi olarak görülebilir. Bu da sonuç olarak bir kavram kargaşasına yol açabilir.

İşlev Seçkesi: Bu çevirinin hem ilk kelimenin çağrıştırdığı kavram bakımından, hem de ikinci kelimenin yerleştirdiği anlam bakımından uygun olacağı kanaatindeyim. HUD bize işlevlere ulaşmamızı sağlıyor. İşlevlere ulaşırken tüme varımı kullandığımızdan kesin sonuç belli olmadan önce bize bir menü(seçke) sunuyor. Biz arasından seçiyoruz.

Sonuç olarak çağrıştırdığı kavram bakımından ''HUD'' uygulamasının Türkçe'de en yakın karşılığı ''İşlev Seçkesi'' gibi görünüyor.

[maydin95]

HUD bir programın menü çubuğundaki işlevlere (Aç, Yeni, Düzenle vs.) kısayoldan bizi ulaştırdığı için "İşlev Seçkesi" güzel gibi. Ancak onu "İşlev Menüsü" yaptığımız zaman sanki aramaya daha yakın olan bu özelliği asıl amacından uzaklaştırıyor sanki.

Bu yüzden benim teklifim seçenekler arasına Hızlı İşlev'in de koyulması. Aslında Hızlı İşlev Ara/Bul daha iyi ama her zaman fiili koymak bütünlüğü bozar tabii ki.

[heartsmagic]

Burada da Akıllı Seçke önde gidiyor. Şimdi buradan "seçke" kullanılan bir çeviri diğer taraftan "menü" kullanılan bir çeviri gelirse durum cidden karışacak. @aurora'nın "sitem gelebilir" durumunu görmezden evvel azıcık bir sitemi ben diğer ankette zaten dile getirmiştim. "Menü" kelimesinin anketlerimizde yer almasını kendi adıma istemiyorum.

[alquirel]

Seçeneklere baktığımda ''Akıllı Seçke'' ilk dikkatimi çeken olmuştu. Fakat söyleniş ve kullanım kolaylığı bakımından ''İşlev Seçkesi'' bana daha makul geldi. Bir de şu var. İsim tamlamaları akılda daha kalıcı oluyor diye düşünüyorum.

Kavramı hangisinin daha iyi karşıladığına geçmeden önce şunu söylemek istiyorum. "İşlev Seçkesi" akılda daha kolay kalıyor demişsiniz ama "Akıllı Seçke" bana daha çok akılda kalıcı gibi geldi. Bu şundan da kaynaklanıyor olabilir. "Seçke" yeni bir kelime, bunun kabulleniş aşamasında yanına kolaylaştırıcı bir etken olarak daha çok bilinen bir kelimeyi koymak gerekir. Yani "işlev" kelimesi "akıllı" kelimesinden çok çok daha az kullanılmakta olan bir kelime olduğundan, bunu kullanarak "seçke" kelimesini yerleştirmeye çalışmak işleri zorlaştırabilir.

Bu noktada yapılmaya en layık itiraz; "akıllı" kelimesinin kavramı karşılamaması olur. Ben buna da katılmıyorum. Çünkü bu HUD, düz bir şekilde, işlevlerin bir listesini alıp da içinden harf bazlı arama yapıp önümüze sunmuyor. Önceliği o an odaklı olan uygulamaya veriyor. Yani Nautilus açıkken "a" harfine bastığınızda gelen sonuçlarla "libreoffice" açıkken, veya hiçbir şey açık değilken "a" harfine bastığınızda gelen sonuçlar çok farklı. Yani ortada bariz bir şekilde "akıl" faktörü bulunmakta.

Ben oyumu Akıllı Seçke'den yana kullandım.

[sakirasci]

Akıllı Seçke: Kullanım bakımından ''Heads-Up Display'' akıllı bir özellik taşımıyor. Sadece o an kullandığımız uygulamanın işlevlerine klavye ile hızlıca ulaşmamızı sağlıyor. Yani ortada akıllı diye tarif edeceğimiz karışık bir hesap kitap olayı yok.

@aurora, akıllı seçke aslında bir bakıma akıllılık özelliği taşıyor, bunu ilk olarak @ct'den öğrenmiştim çevirileri tartışırken:

Konunun çok dışında kaldım ama aklıma geldi tutamadım kendimi. Sudo dergisinin özel sayısında HUD'ın bulanık mantık (fuzzy logic) - yapay zeka kullanılarak ne istediğimizi daha kolay kestirebilecek şekilde tasarlandığını okudum. Buna vurgu yapıp Akıllı Seçke veya Akıllı Uçbirim tarzı bir şey çok mu garip kaçar?

Kendim de denediğimde örneğin masaüstündeyken kapet, kapit, hattâ kapetk dâhi yazsam Oturumu Kapat işlevini getirebiliyor bulanık mantık arama özelliği sâyesinde. Buna tam akıllılık diyebilir miyiz bilmiyorum ama kullanışlılığı arttırdığı kesin, o yüzden ben akıllı seçke'ye çok sıcak bakıyorum.

Sunu Menüsü/Uygulama Menüsü: Buradaki Menü kelimesi ile ilgili olarak çeviri tayfasından bir kullanıcı şöyle demiş.

Seçke sözcüğünü dilimize Fransızca'dan geçen ve bir hayli iyi tutunmayı başaran menü sözcüğünün yerine çevirdik.

Bu durumda çevrilmeye uygun görülüp uygun çevirisi yapılan bir kelimeyi tekrar önceki şekilde kullanıp bunu çeviri altına almış şekilde göstermek karışıklıktan başka bir şey olamaz kanaatindeyim. Çünkü eminim bir süre sonra ''Menü kelimesini seçke olarak çevirmiştik, neden tekrar menü kelimesini kullandık'' şeklinde bir sitem görmek kaçınılmaz olacaktır.

Dediğine aynen katılıyorum, hem çevirmen hem kullanıcı olarak diyebilirim ki tutarsızlık hiç iyi değil

İşlev Seçkesi: Bu çevirinin hem ilk kelimenin çağrıştırdığı kavram bakımından, hem de ikinci kelimenin yerleştirdiği anlam bakımından uygun olacağı kanaatindeyim. HUD bize işlevlere ulaşmamızı sağlıyor. İşlevlere ulaşırken tüme varımı kullandığımızdan kesin sonuç belli olmadan önce bize bir menü(seçke) sunuyor. Biz arasından seçiyoruz.

İşlev seçkesi benim önerdiğim çeviriydi (öncesinde başüstü göstergesi demiştim, İngilizcesinden birebir bir çeviriydi; ancak benim de içime sinmedi sonra).

İşlev seçkesi bana da mantıklı geliyor; ancak bir yandan da akıllı seçke'yi düşünüyorum.


Mesaj tekrarı yüzünden mesajınız birleştirildi. Bu mesajın gönderim tarihi : 01 Mayıs 2012 - 11:14:50

"Menü" kelimesinin anketlerimizde yer almasını kendi adıma istemiyorum.

@heartsmagic, ben de aynı şekilde düşünüyorum.

@alquirel, HUD'un fark etmediğim bir akıllı yönünü daha söyledin. Akılda kalması/seçke'nin kabul edilmesi konusunda dediklerine de hak verince, akıllı seçke'ye daha yakınım

[hasanyılmaz]

Menü içeren seçenekler çıkarılıp, oylama sıfırlandı.

[aurora]

@alquirel, akıl ve akıllı kavramlarının çağrıştırdığı anlam bakımından ''HUD'' uygulaması çok basit kalıyor diye düşünüyorum. Zaten iletimde o an kullandığımız uygulamanın işlevlerine ulaştığımızdan bahsetmiştim. Bir de şöyle düşünelim. HUD uygulaması bize sadece işlev bakımından yardımcı oluyor. Bir uygulamada işlevlere ulaşma dışında başka bir fonksiyonu yok. Bir film izlerken görüntüyü resim olarak kaydedip bunu istediğimiz internet sitesinde yayınlamamıza yardımcı olmuyor. Ya da yazı yazarken yazım hatalarını bulup otomatik düzeltmemizi sağlamıyor. Ama bunu yapan işleve ulaşmamızı sağlayabiliyor. Dolayısıyla amaç zaten bizim istediğimiz işleve hızlı şekilde ve özellikle klavyeden ulaşabilmek. Bunu akıllı olmak kavramıyla ilişkilendirmek sanırım ''akıl'' kavramına en başta haksızlıktır. Belki @ct'nin söylediği bulanık mantık sistemi biraz akıllı olmakla bağdaşabilir fakat yine de bu kavramı hakettiğini düşünmüyorum. HUD'da öne çıkan akıl değil işlevdir görüldüğü gibi. Bununla ilgili işlev kelimesi varken tüm uygulamayı akıllı olma kavramıyla nitelendirmek az önce belirttiğim gibi haksızlıktan öte geçmez sanırım. Eğer sadece üzerinde bulunduğumuz uygulamanın işlevlerini bize göstermesi bakımından akıllı olmakla bağdaştırırsak ben de şunu öne sürerim ki konuyla tam olarak örtüşür. Farenin tekerleğini o an üzerinde bulunduğumuz uygulamanın/sayfanın üzerinde çevirdiğimizde sayfayı aşağı/yukarı doğru ilerletebiliyoruz. Üstelik bunu sadece imlecin bulunduğu ya da daha önce üstüne tıklamış olduğumuz sayfada yapıp diğer sayfalara hiç karışmıyor. Aynı şekilde farenin tekerleğini ses menüsünde çevirince sesi de kısıp arttırabiliyoruz. Bu durumda akıllı tekerlek mi diyeceğiz?

Bir de şöyle düşündüm. HUD yeni bir uygulama ve işlevsellik bakımından daha önce pek görülmemiş ve bir o kadar da yenilikçi bir yaklaşıma sahip. Fakat uygulamalar gelişmeye devam ediyor. Bir süre sonra şöyle bir arama sistemi de geliştirilebilir. HUD'da olduğu gibi bir tuşa basarak ya da ana seçkedeki gibi bir bölüme tıklayarak ulaştığımız satıra aradığımız kelimeleri yazabiliriz. Bu kelimeler dosya adından ziyade dosyanın içeriğinde olan, bir film de geçen ya da bir şarkıda geçen kelimeler de olabilir. Bunlar listede sıralandı ve aradığımızı bulduk. Peki bu uygulamaya ne ad verebiliriz? Sizce bu akıllı olmak kavramına daha yakın değil midir?

Son olarak bazı kavramların tabir-i caizse ayağa düşürülmesine karşıyım. Akıl, akıllı gibi kelimelerin her önüne gelen uygulama için kullanılması o kavrama haksızlık diye düşünüyorum. Akıllı telefonlarda olduğu gibi birebir çevirilerde bile bununla karşı karşıyayız. Halbuki telefonun akıllı olduğu bir yönü yok. Sadece içindeki uygulamaları kullanıyoruz o kadar. Bu açıdan zaten eski 2 renkli ekrana sahip telefonlarda da bir farkları yok. Tek farkları dokunmatik olmaları o kadar.

[Quaoar]

Kafalar yukarı ekranı  şaka bir yana Baş üstü göstergesi dedi0+

[Ozmo]

ben olduğu gibi kalmaması taraftarıyım ama akıllı arama olabilir....

[alquirel]

İletinizi güzel güzel okuyordum, ta ki şu kısma gelene kadar...

Bu kelimeler dosya adından ziyade dosyanın içeriğinde olan, bir film de geçen ya da bir şarkıda geçen kelimeler de olabilir. Bunlar listede sıralandı ve aradığımızı bulduk. Peki bu uygulamaya ne ad verebiliriz? Sizce bu akıllı olmak kavramına daha yakın değil midir?

Eğer bahsettiğiniz arayıcı, film veya şarkıda geçen bir kelimeye, film veya şarkının içeriğinin yazılı olduğu bir düz metin dosyasını tarayarak ulaşıyorsa, bu işi gören "grep" var zaten. Ki bir önceki iletimde de bahsettiğim gibi, bu bir "akıllı arama" değil, bildiğiniz "dümdüz arama" işlemi oluyor.

Yok eğer bahsettiğiniz şey, filmin veya şarkının sesini tarayarak aranan kelimeye ulaşmaksa, böylesine bir işlev için "akıl" kelimesini kullanmak, kelimeye değil işleve haksızlık olur.

[Ozmo]

yada hızlı seçim(ler)

[alquirel]

Arkadaşlar, yazacağınız iletiler sadece nedenlerinizi içersin.
Sadece ankette işaretlediğiniz işareti yazıp bırakmayın.

Yoksa bir nedeniniz, hiç yazmayın. Oy kullanın yeter!!!

[heartsmagic]

@hasanyilmaz, teşekkür ederek oyumu kullanıyorum

[aurora]

@alquirel, metin dosyasından bahsetmiyorum. Metin dosyasından bahsetseydim cümle içinde belirtirdim. Direkt olarak film ya da şarkıdan bahsediyorum. Sesi tarama olayı vs kısımlarına girmedim çünkü cümlenin çok açık olduğunu düşünüyorum.

Akıl kavramını çok basit düşünüyorsunuz. O sistemi oluşturan akıldır. Sistemin kendisi ise sadece akılın ortaya çıkardığı bir işlemler bütünüdür o kadar. Burada işleve değil basbaya kelimeye ve ifadeye haksızlık edilmiş olur. Lütfen akıl kavramını bu kadar hor kullanmayın.

Ola ki günün birinde isteğe göre yazılımlar(ya da ürünler) hazırlayıp bunu insanla etkileşim halinde kullanıp geliştirebilen bir yazılım geliştirirlerse evet buna akıllı adı verebilirim. Örneğin Demir Adam 2 (İron Man 2) filminde tasarlanan Jarvis bana göre akıllı bir sistemdir. Ama HUD basbaya işlevlere hızlı ulaşmamı sağlayan bir uygulamadır o kadar.

[alquirel]

@aurora,

Bana kalırsa da siz "akıl" kavramını çok kompleks, çok üstün düşünüyorsunuz. Yani size göre, "akıl" kelimesinin / kavramının ayağa düşürülmemiş olması için ille de Jarvis gibi bilim kurgu öğeler için kullanılması lazım.

HUD gibi, şu an her Ubuntu sisteminde tek bir tuşla ulaşılabilen bir şey için kullanmak niye ayağa düşürmek olsun?

Normalde bu cümleyi kurmayacaktım, ama ilk iletinizde film veya sesi tarayıp içindeki kelimeleri bulan, başlı başına bir sistem gerektiren, ve sesi yazıya dökmek gibi yıllardır süregelen bir projeyi örnek olarak verdiniz, ikinci iletinizde de Jarvis gibi (şu an için) sadece bilim kurgu filmlerde görebileceğimiz bir sistemi örnek olarak verdiniz.

Benim buradan anladığım tek şey, sizin günlük hayatta her an elimizin altında olan bir şey için "akıl" kavramını, kullanılamaz şekilde çok çok üstün görüyor olduğunuz.

[aurora]

Bana kalırsa da siz "akıl" kavramını çok kompleks, çok üstün düşünüyorsunuz. Yani size göre, "akıl" kelimesinin / kavramının ayağa düşürülmemiş olması için ille de Jarvis gibi bilim kurgu öğeler için kullanılması lazım.

Konudan uzaklaşmadığımızı umuyorum. Akıl kavramı zaten çok kompleks ve çok üstündür. Düşünme, anlama, kavrama ve sonuç/ürün/fikir çıkarma işlemlerinin bütünlüğünü ve biraz irdelendiğinde bundan çok daha fazlasını ifade eder. Bilinen evrende akıla sahip tür sayısını hepimiz biliyoruz. Bana göre ''akıl'' kavramının ayağa düşürülmemesi ve hakettiği değerin kayba uğramaması için kavramın ifade ettiği özelliklerden vazgeçmemek gerekmektedir. Nasıl dört teker ve bir direksiyon bir araya geldiğinde otomobili değil de sadece dört teker bir direksiyonu oluşturuyorsa akıl kavramını kullanmak için de sahip olduğu özelliklerin karşılanması gereklidir. Bu açıdan Jarvis öğesini örnek verdim çünkü etkileşim içinde akıl kavramının özelliklerini filmde sunuyordu.

HUD gibi, şu an her Ubuntu sisteminde tek bir tuşla ulaşılabilen bir şey için kullanmak niye ayağa düşürmek olsun?

Yukarıda belirttiğim gibi sahip olduğu özellikler onu akıllı kılmıyor. Dünyanın her yerinde 4 teker bir direksiyon, dört teker bir direksiyondur. Otomobil değil. 4 teker bir direksiyona otomobil dersek otomobile haksızlık yapmış olmaz mıyız?

Normalde bu cümleyi kurmayacaktım, ama ilk iletinizde film veya sesi tarayıp içindeki kelimeleri bulan, başlı başına bir sistem gerektiren, ve sesi yazıya dökmek gibi yıllardır süregelen bir projeyi örnek olarak verdiniz,

Bu konuda ne demişim;

Sizce bu akıllı olmak kavramına daha yakın değil midir?

Yaptığım bir kıyaslamaydı, taşıdığı özellikler bakımından HUD'a göre akıl kavramına daha yakın olduğunu belirttim. Akıllı olduğunu ya da bu kavramın özelliklerini taşıdığını söylemedim.

ikinci iletinizde de Jarvis gibi (şu an için) sadece bilim kurgu filmlerde görebileceğimiz bir sistemi örnek olarak verdiniz.

İkinci iletimde Jarvis'i örnek vermemde ki amaç taşıdığı özelliklerin akıl kavramına ne kadar yakın olduğunu ve HUD'a göre farklarını kafalarda canlandırmak içindi. Bana göre Jarvis'in özellikleri akıl kavramıyla örtüşüyor. Yani ortada bir çelişki yok.

Benim buradan anladığım tek şey, sizin günlük hayatta her an elimizin altında olan bir şey için "akıl" kavramını, kullanılamaz şekilde çok çok üstün görüyor olduğunuz.

Günlük hayatta her an elimizin altında olan bir çok şey vardır. Bu durum o şeylerin akıllı olduğunu göstermez ve evet, belirttiğim üzere ''akıl'' kavramı her şey için kullanılamaz derecede üstündür. Bu benim nasıl gördüğümden ziyade kavramın ifade ettiği özellikler açısından bir gerçektir zaten.

[alquirel]

Akıl elbette üstün bir kavramdır. Buna itirazım yok, olamaz da.
Ama bir şey hakkında "akıllı" kavramını kullanabilmek bu kadar da zor olmamalı.

Dört teker bi direksiyon otomobil etmez demişsiniz, kusura bakmayın ama bu örneği sunmanız bana hakaret özelliği taşımakta.
Dört teker bi direksiyonun otomobil etmediğini ben de biliyorum, ama öyle bir yazmışsınız ki sanki ben o kadar cümleyi dört teker bi direksiyonun otomobil ettiğini ispatlamak için yazmışım.

Yukarıda belirttiğim gibi sahip olduğu özellikler onu akıllı kılmıyor. Dünyanın her yerinde 4 teker bir direksiyon, dört teker bir direksiyondur. Otomobil değil. 4 teker bir direksiyona otomobil dersek otomobile haksızlık yapmış olmaz mıyız?

Otomobile haksızlık yapmış olmayız, resmen saçmalamış oluruz.

Biz HUD'da mevcut olan aklın, ona akıllı demeye yetip yetmeyeceğini tartışırken, siz beni otomobil olamayacak miktarda öğeye otomobil demeye uğraşmakla lanse ediyorsunuz.

Noktalıyorum. Saygılarımla...

[empax]

• Akıllı Seçke
Mantıklı ve "Seçke" kelimesini benimsemek lazım artık.

Bu arada "Akıllı görüntü ara birimi" karşılıyor mu?‎

[gufabe]

Kendisine Buluntu demek istiyorum aslında... Oyumu verdim, o ayrı.

[maydin95]

Yeri burası değil ama oy vermeden "Sonuçları Görüntüle"ye basınca tekrar aynı sayfa geliyor ve hiç bir ikaz da göremiyorum. Bu bir engel midir yoksa böcek mi?

[alquirel]

Sonuçlar sadece oy verdiğiniz takdirde görebileceğiniz şekilde ayarlandı.

[maydin95]

O zaman mecbur en olmayası şıkkı işaretleyeceğiz.
İşlev Seçkesi en mantıklısı ama.

En azından böyle bir ikaz olmalıydı. Hata buldum!

NOT: Oy geri alınamıyormuş.

[serenler]

http://tureng.com/search/heads-up%20display