[Nasıl] Kurulum sonrası önemli sistem dosyalarını yedeklemek

[ihtiyar said]

Kısa bir süre önce yaşadığım bir sorundan sonra bazı dosyaların, kurulumun hemen ardından yedeklenmesi gerektiği kanaatine vardım -herhangi bir sorunla karşılaşıldığında geri dönüşü olabilmesi açısından-. Şimdi bu dosyaların hangileri olduğunu, bu dosyalara nasıl ulaşabileceğimizi, ne işe yaradıklarını, yedeklemenin ve geri yüklemenin nasıl olacağını dört madde halinde inceleyelim.

Yedeği alınması gereken önemli dosyalar şunlar:

1. /etc/X11/xorg.conf
2. /etc/apt/sources.list
3. /etc/fstab
4. /boot/grub/menu.lst

Bu dosyalarımızda değişiklik yapmak istediğimizde pico, nano, gedit, vi, vim gibi metin düzenleme editörlerinden herhangi bir tanesini su ya da sudo komutları ile -yani yetkili olarak- kullanarak dosyamızın içerisine girip istediğimiz düzenlemeyi yapabiliriz. Aman dikkat edin, dört önemli dosyadan bahsediyoruz.

Uygulamalar >> Donatılar >> Uç Birim yolunu takip ederek konsol ekranında gireceğimiz komutlarla yedek alma/geri yükleme işlemlerini gerçekleştirebiliriz. Aşağıda, konsol ekranında girmemiz gereken komutlardan bahsedelim:


1. xorg.conf

Monitör, ekran kartı, mouse -varsa touchpad- ve klavyenin ayar dosyasıdır. X sunucusunun bir diğer adıyla grafik arabiriminin alt yapısı niteliğini taşır. X sunucusuna hatasız ve düzgün bir şekilde ulaşmak için bu dosyanın doğru bir şekilde configure edilmiş olması gerekmektedir. Aksi takdirde X sunucusu doğru bir şekilde açılmaz ya da daha kötüsü hiç açılmaz. Bu dosya; mousemizin, klavyemizin, -varsa touchpadimizin-, ekran kartımızın ve monitörümüzün doğru/çalışmasında en büyük etkendir diyebiliriz.

-Konsol ekranında- Yedek almak için;

Kod Seç Genişlet

sudo cp /etc/X11/xorg.conf /etc/xorg.conf.yedek

komutunu yazıp entere basmamız yeterli olacaktır. Başımıza gelebilecek olası bir kötü durumda, bu dosyada yapmış olduğumuz yanlışlar sonucu X sunucumuzda aldığımız görüntüde problem oluşursa, klavyemiz ya da mousemiz çalışmazsa bu dosyayı geri yüklemeyi deneyebiliriz. -Acemi iseniz öncesinde yardım almayı deneyiniz.-

Herhangi bir sorun karşısında geri yüklemek için;

Kod Seç Genişlet

sudo mv /etc/xorg.conf.yedek /etc/xorg.conf

komutunu kullanabiliriz. Bu komuttan sonra ayarların geçerli olabilmesi için Ctrl+Alt+BackSpace kombinasyonunu kullanmanız gerekmekte.


2. sources.list

source.list dosyası (K)ubuntu program paketlerinin bulunduğu depoların adreslerini içerir. Sistem, güncelleştirmeleri buradaki adresler üzerinden yapar. Ekleyeceğimiz adreslerin güvenilirliğinden emin olmadıkça ekleme yapmamız sonrasında istenmeyen sonuçlar doğabilir. Bu dosyada yaptığımız herhangi olumsuz bir değişiklik sonucu güncelleştirmelerde sorun yaşayabilir, sistemimize zarar verebiliriz. Temiz ve güvenilir halde iken bir yedeğini almamız, herhangi bir sorunla karşılaşmamız durumunda bize kolaylık sağlayacaktır.

-Konsol ekranında- Yedek almak için;

Kod Seç Genişlet

sudo cp /etc/apt/sources.list /etc/apt/sources.list.yedek

komutunu yazıp entere basmamız yeterli olacaktır. Beklenmedik bir durum karşısında eski sources.list'imizi yüklememizin çözüm olabileceği bir durumda aldığınız yedeğe başvurabilirsiniz.

Herhangi bir sorun karşısında geri yüklemek için;

Kod Seç Genişlet

sudo mv /etc/apt/sources.list.yedek /etc/apt/sources.list

komutunu yazıp entere basmamız yeterli olacaktır. Böylelikle temiz ve güvenilir olduğunu bildiğiniz sources.list'imize kavuşmuş olacağız. Bu işlemin ardından güncelleştirmeleri kontrol etmek için;

Kod Seç Genişlet

sudo apt-get update

komutunu kullanabiliriz.


3. fstab

Sadece kurulum sırasında sisteme bağlananan (mount) ya da daha sonra elle eklenenleri barındırır. Bu dosya sabit disklerimizin bağlantı noktalarını, nasıl bağlandıklarını (spesifik özellikleri ile birlikte) göstermektedir. Bu dosyanın içeriğinde yapmış olduğumuz hatalı bir değişiklik sabit disklerimize ulaşımımızı engelleyebilir. Oluşabilecek herhangi bir soruna karşı herhangi bir sorun yok iken sorunsuz olan dosyamızı yedeklememiz yararımıza olacaktır.

-Konsol ekranında- Yedek almak için;

Kod Seç Genişlet

sudo cp /etc/fstab /etc/fstab.yedek

komutunu yazıp entere basmamız yeterli olacaktır. Bu işlem sayesinde, doğru çalışan fstab dosyamızı geri getirmek için yalnızca bir komuta ihtiyaç duyar hale geleceğiz. Bu da hem zamandan tasarruf hem de zahmetten kurtuluş olacaktır.

Herhangi bir sorun karşısında geri yüklemek için;

Kod Seç Genişlet

sudo mv /etc/fstab.yedek /etc/fstab

komutunu yazıp entere basmamız yeterli olacaktır. Eğer hâlâ depolama aygıtlarına ulaşamıyorsak dosyanın aktif hale gelmesi için;

Kod Seç Genişlet

sudo mount -a

komutunu verelim. Bu komut, fstab içinde geçen depolama aygıtlarının hepsini -temiz ve düzgün bir dosya olması halinde- bağlı değil ise bağlar. Baktık, hâlâ ulaşamıyoruz depolama aygıtlarımıza, düzenlemelerimizin aktif olması için bilgisayarımızı yeniden başlatalım. Böylece bu sorunumuz da halloldu. Daha önce yapmış olduğumuz bir kaç dakikalık işlem -yedek alma-, şimdi bize -belki de- saatler kazandırdı.


4. menu.lst

Unutulmamalıyız ki, linux sistemleri windows sistemlerine inat bütün işletim sistemleri ile kardeşçe ve sorunsuzca çalışabilir ve bu grub sayesinde sistemimizdeki windows ürününe ulaşabiliriz. Malumunuz üzere linux dağıtımları sistem ön yükleyici olarak grub kullanır -lilo da var ama o grafik tabanlı değil metin tabanlı o yüzden dağıtımlar bunu pek kulanmazlar-. Bu grub ön yükleyicisinde değişiklik yapmak istersek izleyeceğimiz yol boot/grub dosyasındaki menü.lst dosyasını açmak olacaktır. Bu dosyada yapacağımız hatalı değişiklikler neticesinde sistemimizde bulunan diğer sistemlere ulaşamaz hale gelebiliriz. Böyle bir durumda karşılaşma ihtimalimizi göz önüne alarak bu dosyamızı da yedeklememiz bizim yararımıza olacaktır.

-Konsol ekranında- Yedek almak için;

Kod Seç Genişlet

sudo cp /boot/grub/menu.lst /boot/grub/menu.lst.yedek

komutunu yazıp entere basmamız yeterli olacaktır. Yapmış olabileceğimiz bir hata karşısında büyük zorluk çekmeyeceğimizi bilmek rahatlattı biraz, değil mi?

Herhangi bir sorun karşısında geri yüklemek için;

Kod Seç Genişlet

sudo mv /boot/grub/menu.lst.yedek /boot/grub/menu.lst

komutunu yazıp entere basmamız yeterli olacaktır. Bu işlem sonrasında geri yükleme yaptığımız dosyamızın aktif olabilmesi için bilgisayarımızı yeniden başlatalım. Hata yapmaktan korkmak yerine yapabileceğimiz hatalara karşı geri dönüşüm tedbiri almak öğrenmemize büyük katkı sağlayacaktır.


Son Söz:

Bu dört dosyanın yedeğini bulundurmak bize bir şey kaybettirmez, aksine çok şey kazandırır. Benjamin Franklin'in güzel bir sözü aklıma geldi: "Konuşmadan önce biraz düşünmek, konuştuktan sonra çok düşünmeye bedeldir."

ihtiyar Said
Mustafa ALKAN
mustafaalkan[at]ubuntu-tr[nokta]org


Kaynaklar:



gentoo.org
baybul.com
momo.org.cn
lugatsoft.com
wiki.x.org/wiki
ubuntu-tr.net
omarfarukyuceer.com
forum.linux-sevenler.org
tr.wikipedia.org/wiki/Ana_Sayfa
en.wikipedia.org/wiki/Main_Page
wiki.archlinux.org/index.php/Main_Page

[atomkarinca]

Eline sağlık Mustafa, büyük bir özenle hazırlandığı her halinden belli. Biz Ubuntu kullanıcıları için can simidi olabilecek çalışmalardan biri olmuş.

[ihtiyar said]

Bilgi paylaştıkça güzeldir. Öğrenmek paylaşmaktan geçer. Yapmak için yapmak, yapmacıklığı ve ortaya çıkan üründe hataları beraberinde getirir. Bir işi yaparken içine sevgi katabiliyorsak, işte o zaman yapılan işe karşı özen göstermeyi ve çıkan üründe güzelliği beraberinde getirir. Bir de bu işi yaparken bencil davranmak yerine birlikte hareket edilirse başarı kaçınılmaz olur. Yardım etmek insanlık görevidir. Alınan yardımlara karşı yardım ile cevap vermek vefa borcunu yerine getirmektir.

Yardım ve desteklerinden dolayı;

başta erginemr olmak üzere, Eren, tanzer, münirekinci, eldir, NeSQuiK ve kafkasyali arkadaşlara teşekkür ediyorum.

heartsmagic'de buralarda olsa o da yardım ederdi kesin. (Özledim yahu )

Saygılar, sevgiler.

[kafkasyali]

Eline sağlık. Uzun ve emek verilmiş bir çalışma. Şunu da bir kez daha hatırlayalım. Azmin elinden hiçbir şey kurtulamaz

[Xenophobia]

Çok güzel hareketler bunlar @ihtiyarSaid, ellerine sağlık.

[ihtiyar said]

Çok güzel hareketler bunlar @ihtiyarSaid, ellerine sağlık.

Bugünlerde sık sık izliyorum eski bölümlerini. Teşekkür ederim.

Eline sağlık. Uzun ve emek verilmiş bir çalışma. Şunu da bir kez daha hatırlayalım. Azmin elinden hiçbir şey kurtulamaz

Kesinlikle. Bunu bir kez daha öğrendim. Hatırlattığın için de teşekkür ederim.

[ironic]

xorg.conf değişkliği yüzünden 3 kere sistemi baştan yüklemek zorunda kaldım. Oysaki yaptığım değişiklik doğruymuş. Yapmam gereken sistemi yeniden başlatmakmış.

Mustafa eline sağlık. Arşivime ekledim. İstersen 1. maddeye sistemi yeniden başlatma uyarısını da ekle. Her değişiklikten sonra şart. Başlatmadan yapılan değişikliklerde sistem klavyenizi tanımıyor. Giriş ekranına takılıp kalıyorsunuz. Tabi sorunlar sadece bundan ibaret değil. Çok dikkatli olmak gerek.

[ihtiyar said]

@ironic, teşekkür ediyorum hatırlatman için. Ekliyorum hemen.

[erginemr]

Eline sağlık @ihtiyar Said. Bütün övgüleri hak ediyorsun.

@ironic, xorg.conf değişikliğinden sonra, genelde sistemi yeniden başlatmaya gerek yok. Oturumu yeniden başlatmak, ya da daha sağlamı, Ctrl+Alt+BackSpace ile X sunucusunu yeniden başlatmak yeterlidir.

[ihtiyar said]

Eline sağlık @ihtiyar Said. Bütün övgüleri hak ediyorsun.

@ironic, xorg.conf değişikliğinden sonra, genelde sistemi yeniden başlatmaya gerek yok. Oturumu yeniden başlatmak, ya da daha sağlamı, Ctrl+Alt+BackSpace ile X sunucusunu yeniden başlatmak yeterlidir.

Estğf.  Sizin sayenizde hazırladım -ki başta senin-.

Sistemi yeniden başlatmak yerine X'i yeniden başlatmak olarak değiştireyim mi belgeyi? -Sistemi yeniden başlatmak diye değiştirmiştim, bir göz at istersen.-

[erginemr]

Yok bence bırak böyle kalsın. Gerçekten de, xorg.conf ve sources.list haricindeki diğer iki yedeğin geri yüklenmesi, sistemi yeniden başlatmayı gerektiriyor.

Ya da şöyle yapalım:

xorg.conf için: Ctrl+Alt+BackSpace
sources.list için: "sudo apt-get update"
fstab için: "sudo mount -a", olmazsa sistemi yeniden başlat
menu.lst için: sistemi yeniden başlat

[ihtiyar said]

Kod Seç Genişlet

sudo mount -a

komutunun görevi nedir? Merak edip konsola yazdım, bir şey olmadı. -Değiştiriyorum belgeyi.-

[munirekinci]

fstab içinde geçen depolama aygıtlarının hepsini bağlı değil ise bağlar.

[ihtiyar said]

fstab içinde geçen depolama aygıtlarının hepsini bağlı değil ise bağlar.

Çok teşekkür ederim. Bunu da ekleyeyim.

[ihtiyar said]

Gerekli düzenlemeler yapıldı. ironic, erginemr ve münirekinci arkadaşlara tekrar teşekkür ediyorum.

[munirekinci]

Rica ederim İhtiyar Said, esas sana teşekkürler böyle güzel bir belgeyi kazandırdın.

[ihtiyar said]

Rica ederim İhtiyar Said, esas sana teşekkürler böyle güzel bir belgeyi kazandırdın.

Rica ederim. Kim olsa aynısını yapardı. Dahası da gelir inşallah.

[ScaryMan]

Ubuntu'yu yeni yükledim ancak uyarı verdiği 200 bilmemkaç küsür güncellemeyi yapmaya korktum. Çünkü güncelleme sonrası çıkacak herhangi bir sorunda (ki forumda okuduğum kadarıyla toplu güncelleştirme yaptıktan sonra sistemini sıfırlamak zorunda olanlar olmuş) başıma iş açılacaktır.

Bu yazıdaki yedekleme oluşacak herhangi bir sorunda sistemi eski haline getirmeye yeterli midir? Yoksa başka ek yöntemler de var mı?

[ihtiyar said]

@ScaryMan,

Şu anda sisteminiz sorunsuz ise önemli dosyaların yedeğini almak size zaman kazandırabilir. Aksi takdirde biraz uğraşmanız gerekebilir yalnızca.

Yeni kurulum yaptığınıza göre herhangi bir paket/program yüklemediğinizi düşünüyorum. Birkaç tane ise tekrar yüklemek zor olmaz zaten.

[Gençfuat]

Teşekkürler garantiye almak lazım.

[ihtiyar said]

Teşekkürler garantiye almak lazım.

Bu belgeyi hazırlayan benim lakin şu ana kadar bir kez yedekledim.

Sanırım uğraşmayı seviyorum ben.

Ben de yedekleyeyim şimdi, vakit kazanırım en azından.

[nucro]

yedekleme anlatimi icin tesekkurler.

[ubuntuki lilith]

merhaba.ben en baştaki komutlarla yedekle dedim ama komutlardan sonra entere basınca hiçbirşey olmadı gibi sanki.şimdi bunlar bu komutlarla yedeklendilerse kendileri hangi dosyaların içinde kayıtlılar.zira benim karşıma bir dosya çıkmadı ki kendim kaydedeyim

[erginemr]

merhaba.ben en baştaki komutlarla yedekle dedim ama komutlardan sonra entere basınca hiç* bir şey olmadı gibi sanki.şimdi bunlar bu komutlarla yedeklendilerse kendileri hangi dosyaların içinde kayıtlılar.zira benim karşıma bir dosya çıkmadı ki kendim kaydedeyim

@ihtiyar Said'in [Nasıl] belgesini takip ettiyseniz, almış olduğunuz yedek dosyaları şunlar:

/etc/xorg.conf.yedek
/etc/apt/sources.list.yedek
/etc/fstab.yedek
/boot/grub/menu.lst.yedek

Başka bir deyişle, orijinal dosyaların bir yedeğini, aynı klasörde *.yedek uzantısıyla almış oldunuz.

[mysnoopy]

Merhaba,

Ben Ubuntu 9.10-Karmic Koala 'yı kurdum. Ekran kartının sürücüsünü kurmadan önce yedekleme yapmak istedim fakat dosyanın olmadığı uyarısını aldım.
/etc/X11/ klasörü içinde xorg.conf dosyası yok. X diye bir dosya var.
ls -al komutuyla baktığımda X dosyası karşılığında /usr/bin/Xorg dosyası olduğunu gösteriyor.
Bu iki dosyayıda yedeklemem gerekli mi? Bir sorun olursa iki dosyayı geri mi yükleyeceğim.
Birde menu.list dosyasını kopyalamıyor. Bu dosyada belirtilen yerde yok.
Değerli bilgilerinizi paylaştığınız için teşekkür ederim.
Emre